Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 10. desember, 2022.
Skapar fegurðin óhamingjuna?
Stefanía Pálsdóttir er höfundur að Monstermilk, plötu sem ferðast um í nokkurs konar andvökuheimi, töfrum slungnum og dulúðugum.
Stefanía er fjöllistamaður og hefur komið að ýmsu þrátt fyrir ungan aldur. Smásagnasafn hennar Skyggnur kom t.d. út fyrir stuttu og plata þessi er gefin út af Smekkleysu. Hún er með gráðu í hljóðtækni og -upptöku, auk þess með B.A. í heimspeki og ritlist, og fyrir sjö árum síðan afhenti hún rektor Háskóla Íslands, Jóni Atla Benediktssyni, málverk eftir sjálfa sig sem skartar píku „sem mótvægi við öllum þeim fjölda listaverka af berrössuðum karlmönnum“ sem prýða þá annars ágætu stofnun æðri mennta. Stefanía er nú í námi við LHÍ á tónsmíðabraut og sinnir hún meira að segja öðru tónlistarverkefni meðfram sólóferli, síðpönkssveitinni Virgin Orchestra.
Stefanía er fjöllistamaður og hefur komið að ýmsu þrátt fyrir ungan aldur. Smásagnasafn hennar Skyggnur kom t.d. út fyrir stuttu og plata þessi er gefin út af Smekkleysu. Hún er með gráðu í hljóðtækni og -upptöku, auk þess með B.A. í heimspeki og ritlist, og fyrir sjö árum síðan afhenti hún rektor Háskóla Íslands, Jóni Atla Benediktssyni, málverk eftir sjálfa sig sem skartar píku „sem mótvægi við öllum þeim fjölda listaverka af berrössuðum karlmönnum“ sem prýða þá annars ágætu stofnun æðri mennta. Stefanía er nú í námi við LHÍ á tónsmíðabraut og sinnir hún meira að segja öðru tónlistarverkefni meðfram sólóferli, síðpönkssveitinni Virgin Orchestra.
Allt undir og allt hægt greinilega! Förum aðeins í tæknileg atriði áður við stökkvum út í greiningarlaugina. Þess má geta að þetta er önnur plata Stefaníu. Í fyrra kom út verkið Season in Space sem er til muna tilraunakenndara en Monstermilk , tveir fimmtán mínútna hlutar sem dansa á mörkum sveims og óhljóðalistar. En, verandi búinn að hlusta á Monstermilk , heyrir maður vel að hér er sama listakonan á ferð.
Bergþóra Kristbergsdóttir (klarínett), Rún Árnadóttir (strengir), Hafrún Birna Björnsdóttir (strengir) og Jón G. Breiðfjörð (trommur) lögðu öll til hljóðfæraleik. Curver Thoroddsen hljóðblandaði og hljómjafnaði, Kinnat Sóley hannaði og skreytti umslag og Sóley Stefánsdóttir fær sérstakar þakkir fyrir andlegt pepp og ráðgjöf.
Fyrirsögn mín er tilraun til að tefla saman andstæðunum sem ég heyri í verkinu. Það er blíða og fegurð en myrkir skuggar á stjái um leið, nær alls staðar. „Horft til sólar úr ræsinu,“ sagði ég við kollega minn þegar við vorum að spá í eigindum þessarar plötu. Svona „ýjað að fegurð“ í krafti höfundar sem er staddur á undarlegum stað, erfiðum jafnvel. Þetta eru hughrifin, platan fær mann til að hugsa og er ekki að „gefa sig“. Stefanía sýnir m.ö.o. alls ekki á öll spil.
Maður krafsar eftir merkimiðum þegar hlutir eru óljósir. Mannskepnan vill skilja. Hvaða hljóðheimur er þetta? Söngvaskáldsins? Já. Meðal annars. Hér er gotneskur strengur, hvort heldur með tilliti til umslags, samverkafólks eða hljóðmyndar. En þetta er ekki ódýrt skandi-popp með rökkurblæ. Þetta er of skrítið fyrir þann stimpil (því stimpill getur það verið). Smá Cat Power, Mouldy Peaches gerir vart við sig og við siglum líka nánast til San Francisco, hvar Residents ráða ríkjum og vinur minn David Lynch myndi glotta við tönn, myndi hann heyra þetta verk.
Platan rúllar áfram líkt og við séum allan tímann á milli svefns og vöku. Í hálfgerðu og mjög svo þægilegu móki. Söngröddin er þannig líka, hæfilega fjarlæg, jafnt í blöndun sem tóni. „Easy“ byrjar sæmilega eðlilega en flosnar svo upp í tilraunagraut, afar flott vinnsla þar. „Fuck The Pain Away“ (ekki Peaches lagið) er dásamlegt. Rólegt, nánast hikandi, en á sama tíma með einhverjum ómótstæðilegum svartagaldri.
Þverstæðurnar sem er unnið með hér, hvernig þeim er stefnt saman, þetta gengur virkilega vel upp. „White Flag“ er eitt skýrasta dæmið þar um. Lagið býr yfir strengjum sem dýpka plötuna vel og við erum dregin inn í kammerskotinn draugaheim, ævintýralegan þar sem allt getur gerst. Röddin er biðjandi og falleg – strengirnir líka – en það lúrir eitthvað grimmt og ekki eins fallegt rétt undir yfirborðinu. Það er þetta „x“ sem gefur Monstermilk vigt og galdrar fram nokk einstaka stemningu frá fyrsta tóni til hins síðasta.
Deildu!
