Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, fimmtudaginn 5. desember.
Hvers virði er allt heimsins prjál?
Skyndilegt fráfall Liams Paynes, sem eitt sinn var í drengjasveitinni One Direction, varð aðdáendum sem og öðrum harmdauði. Spurningar um of hátt gjald frægðarinnar hafa sprottið upp í kjölfarið.
Andlát Paynes bar að með voveiflegum hætti nú í október. Hann var ekki nema 31 árs er hann féll fram af hótelsvölum í Búenos Aíres, þá með alls kyns ólyfjan í líkamanum. Andlegt heilbrigði Paynes hafði verið æði valt lengi vel auk þess sem fíkniefnadjöfullinn hafði herjað á hann með allnokkru afli, sérstaklega eftir að One Direction, 1D, fór á flug. Payne var aðeins 16 ára þegar það ævintýri hófst en aðrir sveitarmeðlimir voru þeir Harry Styles, Niall Horan, Louis Tomlinson og Zayn Malik. Sveitin lagði upp laupana árið 2015 en eftir stendur ótrúlegur ferill og er 1D ein farsælasta strákasveit allra tíma. Sá er ritar stóðst meira að segja ekki sjarmann og þann magnaða storm sem fylgdi sveitinni en auk þess að fara með dæturnar á kvikmynd helgaða sveitinni fann hann sig dillandi sér við ofurgrípandi smelli hennar í bland við geistlegar yfirlýsingar á Snjáldru þar sem hann taldi 1D toppa landa þeirra í Take That hvað snilld viðkemur. Og er þá mikið sagt!
Í viðtölum lýsti Payne þeim veruleika sem 1D bjó við er frægðin var sem mest og er hann sorglega fyrirsjáanlegur. Handritið er í raun nákvæmlega það sama og þegar Bítlarnir tóku yfir heiminn á sjöunda áratugnum og á það við um alla ofurfrægð eftir það. Á milli tónleika er fólk meira og minna lokað inni á hótelherbergjum enda algert friðleysi utan við það, gargandi aðdáendur á öllum hornum. Svona er þessi bransi einfaldlega og í raun auðvelt – þannig lagað – að sjá inn í það sem í vændum er. En frægðin freistar, hégómagirndin tikkar í brjóstum okkar allra og flugið gamla Íkarusar, tja, það er styttra í það en maður vill trúa. Fólk hverfur inn í „búbblu“ sem er í senn himnaríki og helvíti. Og hvernig fólki reiðir af, það er afskaplega einstaklingsbundið virðist vera. Erfðir, umhverfi, uppeldi, allt spilar þetta inn í getu þína til að lifa af. Bókstaflega. Allir Bítlarnir gengu í gegnum þrotaða tíma eftir að sveitinni var lagt, náðu allir einhverjum botni á mismunandi tímum. Í dag eru Ringo og Paul McCartney hins vegar eins hressir og þeir geta orðið, menn sem eru komnir á níræðisaldur.
Allir meðlimir 1D hafa höndlað sína sólóferla með mismunandi hætti. Harry Styles er þeirra farsælastur en allir sinna þeir tónlist þó að streymistölur og eftirspurn hagi sér með ólíkum hætti.
Andlát Paynes hefur hins vegar fengið fólk til að staldra við og spyrja: Hvers virði er allt heimsins prjál? Svo ég vitni í sígildan texta Ólafs Hauks Símonarsonar. Og þar segir enn fremur: „Hvers virði er að eignast allt í heimi hér / en skorta þetta eitt sem enginn getur keypt.“ Payne hefur rætt um tómleikann, geðveikina og tilgangsleysið sem fylgdi allri keyrslunni sem hann bjó við. Fólk hefur stigið fram og sagt að strákasveitaiðnaðurinn sé afar vafasamur, ef ekki bara mannfjandsamlegur, og nægir að líta til Suður-Kóreu til að sjá grímulausu auðhyggjuna sem liggur þar undir öllum aðgerðum. En á sama tíma er meira en að segja það að ætla að snúa þessu munstri við. Hér étur kapítalisminn börnin sín með húð og hári, spýtir þeim svo ókræsilegum út áður hann snýr sér að ískaldri seðlatalningu. Mér þykir leitt að enda þennan pistil á melankólískum nótum en á sama tíma er ég bara að reyna að vera raunsær. Einhvers konar grasrótarstarfsemi, innprentun góðra gilda og rækileg innri endurskoðun gæti mögulega breytt einhverju en á meðan bankabókin bústnar er ég hræddur um að lítið verði að gert. Fræg ívitnun í Hunter S. Thompson á jafn vel við í dag og þegar henni var fyrst fleygt fram:
„Tónlistariðnaðurinn er andstyggileg, hol peningahít, langur plastkenndur gangur hvar þjófar og melludólgar fara mikinn og góðu fólki er slátrað eins og hundum. Auk þess eru neikvæðar hliðar á honum.“
Deildu!
