Follow
[Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 3. maí, 2014]
Allt eins og blómstrið eina
• Natalie Merchant, fyrrum söngkona 10,000 Maniacs, gefur út plötu
• Sú fyrsta með frumsömdu efni í þrettán ár
Natalie Merchant er uppáhalds-söngkonan mín. Engin söngkona hefur komist jafn langt inn í kvikuna í mér og hún. Það er eitthvað við þessa rödd hennar sem á í mér hvert bein. Dimm og nokk djúp (eins og þær voru margar er Merchant steig fyrst fram á níunda áratugnum; Tracy Chapman, Tanita Tikaram o.fl.) og oft teygir Merchant dramatískt á henni, lætur hana titra á áhrifaríkan hátt og fer jafn létt með að syngja háar, tilfinningaþrungnar nótur og dýpri, íhugulli parta, þar sem hún virðist meira tala en syngja. Röddin er í grunninn löngunarfull og sorgbundin (kannski er það sá eiginleiki sem er að ná svona til mín) en þó er það viss þverstæða sem sveipar hana mestu göldrunum. Röddin er nefnilega tær og saklaus, barnsleg á stundum en um leið er eins og hún komi frá konu sem er hokin af reynslu. Í þessari litlu hnátu var greinilega gömul sál.
Brjálæðingur
Eftir helgina kemur sjötta sólóplata Merchant út. Það er hið virta útgáfufyrirtæki Nonesuch Records sem gefur út en það stóð einnig að síðustu plötu, hinni metnaðarfullu Leave Your Sleep (2010). Áður við höldum til móts við plötuna nýju er þó nauðsynlegt að varpa nokkru ljósi á feril Merchant. Hún kom fyrst fyrir sjónir (og eyru) okkar sem meðlimur háskólarokkssveitarinnar 10.000 Maniacs sem var á meðal forvígissveita gáfumannapoppsins svokallaða. Smiths, Lloyd Cole og Housemartins sáu um slíkt í Bretlandi á meðan R.E.M., Suzanne Vega, Indigo Girls og 10,000 Maniacs sáu um að vera alvarleg hinum megin við hafið. „Brjálæðingarnir“ náðu hæstu hæðum með plötunni In my Tribe (1987) og voru áberandi í áðurnefndum fræðum nokkuð fram á tíunda áratuginn (einhver fjölmiðillinn kallaði Merchant „Madonnu hins hugsandi manns“). Merchant sagði hins vegar skilið við sveitina árið 1993 og hóf sólóferil. Fyrsta plata hennar af því taginu, Tigerlily, kom út 1995 og seldist vonum framar. Þessi árangur var þó að mestu bundinn við Bandaríkin. Fleiri plötur fylgdu en síðasta plata hennar með frumsömdu efni eingöngu kom út árið 2001 (Motherland). Í kjölfarið sagði hún skilið við útgáfuna sína, Elektra Records, og poppheiminn um leið. Hún fór þess í stað að rækta garðinn sinn í Hudson-dalnum þar sem hún býr (í New York fylki) og tónlistinni hefur hún veitt í jaðarbundin verkefni eins og heyra má m.a. á þjóðlagatónlistarplötunni The House Carpenter’s Daughter (2003) og áðurnefndri Leave your Sleep sem inniheldur tónlist við ljóð þekktra og óþekktra skálda.
Eigin rödd
Merchant segir í kynningarmyndbandi sem hangir uppi á Nonesuch síðunni að hún hafi verið farin að finna hjá sér þörf til að koma eigin tónlist og textum út. Að platan heiti eftir henni sjálfri sé engin tilviljun þar sem hún finni í fyrsta skipti fyrir raunverulegu öryggi í garð þess sem hún er og getur.
„Hér áður fyrr var togað í mann úr öllum áttum og ég hafði litla tilfinningu fyrir því, þannig lagað, hver ég raunverulega var,“ segir hún. „En ríkari skilningur á slíku kemur óhjákvæmilega með aldrinum, reynslunni. Það er fyrst þá sem maður getur þekkt „eigin rödd“. Virginia Woolf sagði að Mrs. Dalloway væri fyrsta bókin sem hún hefði skrifað með þessari rödd og þá var hún 43 ára.“ Merchant segir þá að ævikvöld manneskjunnar sé og til umfjöllunar. „Ég var hugsi yfir því hvernig manneskja eins og ég eldist í þessum bransa. Ég er að starfa í heimi sem hefur lítið rúm fyrir eldri konur en það er ekkert sem segir að það sé ekki hægt að gera hlutina af reisn og heiðarleika. Ég hef ekki áhuga á öðru í dag, með tónlistinni, en að reyna að vera sönn. Það er það eina sem ég hef vald yfir þegar allt kemur til alls.“
Deildu!
