Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 11. apríl, 2020.
Komdu og skoðaðu í kistuna mína…
Meistari Megas fagnaði 75 ára afmæli í vikunni, nánar tiltekið hinn 7. apríl. Alda gefur út bústna safnplötu af því tilefni, á vínylplötum, geisladiskum og að sjálfsögðu á streymisveitum.
Safnið ber titillinn Syngdu eitthvað gamalt! , titill sem Megas átti hugmyndina að sjálfur. Þar sem ég hjólaði á skrifstofuna mína í morgun fór ég í gegnum það í huganum hvernig ég ætti að bera mig að á þessum tímamótum. Hvað er hægt að segja um Megas? Höfundur er á þeim aldri að hann missti af því þegar Megas sprengdi allt upp á áttunda áratugnum og setti fram ný viðmið og nýja hugsun gagnvart því hvað hægt væri að gera í gegnum popptónlist. Fluggáfaður maðurinn var vel að sér í menningar- sem bókmenntasögu landsins en virtist um leið ekki bera mikla virðingu fyrir þessum hlutum eða öllu heldur, nálgaðist þá á ferskan máta, ræddi um hluti tæpitungulaust og án nokkurrar skinhelgi. Sem er óneitanlega kerskið, því að þannig nálguðust margir Megas þegar ég var að slíta unglingsskóm og gera margir enn. „Venjulega“ fólkið afskrifaði hann sem vitleysing á meðan menntaelítan snobbaði fyrir honum af miklum móð og þegar kom að því að tjá sig um hann opinberlega voru bara stífkrumpaðir bókmenntafræðingar með orðið.
Nei, ég þurfti að finna út úr þessu sjálfur. Það varð mér til gæfu að ég var sendur út í Skálholt árið 2001 til þess að taka viðtal við hann, sæmilega blautur á bak við eyrun. Hann ætlaði að flytja Passíusálmana daginn eftir (sem og hann gerði). Viðtalið var ágætt en seinna um daginn hringdi hann í mig og hrósaði mér fyrir góða söguþekkingu og íslenskukunnáttu. Ég held svei mér þá að þetta sé mesta hrós sem ég hef öðlast á ferlinum. Ég rýndi seinna í upptökurnar frá tónleikunum og sagði þetta m.a.: „Brennandi áhugi Megasar fyrir sálmunum er auðheyranlegur í svo gott sem hverri línu sem hann syngur. Hann ygglir sig af ástríðu er við á en við hefur blíðmælgi þegar það er við hæfi.“ Þessar upptökur eru hreint út sagt stórkostlegar, get ég sagt ykkur (Tindur/Íslenskir tónar gáfu út á geisladiski árið 2006).
Vegna afmælisins sem ég minntist á í upphafi er komið út gerðarlegt safn. Ég hef verið að handleika vínylútgáfuna undanfarna daga og mikið sem þetta er aðlaðandi pakki. Það er ekki sama hvernig þetta er gert. Það er svona hrár bragur yfir sem er virkilega að gera sig. Ekkert pjatt, bara beint af kúnni og það virkar. Leturgerðin er stórkarlaleg og hvöss og það er eiginlega „pönk“-blær yfir þessu. Ljósmyndin er eftir Harald S. Blöndal, þann sama er tók myndina af Megasi á fyrstu plötunni hans. Hallgrímskirkja í byggingu aftan við, þvílík táknfræði! Pappírinn er grófkenndur, umslagið með þykkum kili og já, vínylnördar vita upp á hár hvað ég er að segja. Hönnuður er Sverrir Örn Pálsson, innanbúðarmaður hjá Öldu (og gamall nemandi minn líka!). Merkilegt að lagasafnið er dálítið í þessum anda líka. Ég rúllaði safninu öllu á sunnudagseftirmiðdegi og þvílík dásemd. Það er hressilegur bragur yfir, get ekki orðað það öðruvísi, þar sem hver slagarinn rekur annan. Fókus er á stutt lög og snaggaraleg finnst manni, lögin glefsa í mann og klófesta og maður týnist einfaldlega í stemningu. Uppröðunin er slík að þetta er safnið sem þeir sem vita ekkert um manninn ættu að hlusta á.
Staða Megasar í íslenskri tónlistarmenningu er sterk og eftir 200 ár mun fólk sjá að hann var einfaldlega „maðurinn“. Það er ekki að ósekju að honum sé líkt við goðsagnir eins og Gainsbourg og Dylan. Megas er alltaf á jaðrinum en um leið algerlega miðlægur einhvern veginn.
Deildu!
