Follow
[Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 10. maí, 2014]
Einu sinni í Louisville
• Platan Spiderland með síðrokkssveitinni Slint endurútgefin
• Þykir með áhrifaríkustu rokkskífum sögunnar
Slint var lítt þekkt er Spiderland kom út árið 1991 undir hatti hinnar merku útgáfu Touch and Go og seldist víst ekki nema í 3.000 eintökum eða þar um bil fyrsta kastið. Þeir sem keyptu voru hins vegar sem andsetnir yfir snilldinni og platan hóf fljótlega að seljast af meiri krafti. Mergjaður dómur um plötuna í Melody Maker, skrifaður af Steve Albini (sem tók upp fyrri plötu sveitarinnar, Tweez), gerði einnig mikið fyrir hana í blábyrjuninni. En það þurfti svosem ekki neinar eldræður til að sannfæra fólk um mátt og megin plötunnar, hún sá alfarið um það sjálf og eftir því sem árin hafa liðið hefur hún tekið sess sem ein áhrifaríkasta rokkplata sem út hefur komið undanfarna kvartöld eða svo. Spiderland er réttilega kölluð tímamótaverk, hafði fyrst um sinn mest að segja í neðanjarðarrokkinu en síðrokkið svokallaða (Mogwai, Godspeed…) á t.d. mikið undir þessari einu plötu. Stílbrigði þau og áferð sem er að finna á Spiderland hafa svo lekið út í meginstrauminn hin síðustu ár og vegur hennar hefur vaxið jafnt og þétt. Poppsagnfræðingar hafa nýverið gripið til líkinda við Velvet Underground að þessu leytinu til, sveit sem seldi lítið af plötum upphaflega en hafði aftur á móti gríðarleg áhrif á tónmál rokksins næstu áratugi.
Goðsaga
Þessi vigt Spiderland hefur nú verið staðfest bókstaflega af Touch and Go með forláta endurútgáfu, sem m.a. lýsir sér í veglegum kassa með vínylplötum, bók, mynddiski (með eins og hálfs tíma heimildarmynd), geisladiskum o.s.frv. Höfundur greinar ákvað meira að segja að gefa sér herlegheitin í fertugsafmælisgjöf, þrátt fyrir að eiga að heita sveltandi námsmaður (ofgnótt þessara viðhafnarútgáfna á öllu mögulegu og ómögulegu er reyndar efni í annan pistil). Þessi útgáfa hefur svo valdið því að mikið hefur verið rætt og ritað um Slint/Spiderland að undanförnu og lítið er um „gagnrýnar“ aðfarir að gripnum. Öll skrif upp á tíu og akkorðsvinna fer nú fram í að dýpka enn frekar á goðsögninni. Fólk er einfaldlega fíkið í drama, dulúð og listræn þrekvirki sem eru ofar skilningi okkar dauðlegra manna og Slint færir okkur þetta allt saman á silfurfati. Þetta lýsir sér t.a.m. ágætlega í því að heimildarmyndin „Breadcrumb Trail“ (eftir opnunarlagi plötunnar) hefur verið sýnd í völdum kvikmyndahúsum um heiminn, m.a. hérna í Edinborg. Jú, mynd um U2, Bítlana, Pearl Jam, ég get vel skilið það, en Slint? Merkilegt. Árið 1991 stóð ég horrenglulegur í plötubúð í Lundúnum með gripinn í höndunum, eftir „dóminn“ hans Albini, tuttugu og þremur árum síðar (og nokkrum kílóum og gráum hárum) var ég kominn í 30 manna bíósal, vottandi þessu meistaraverki virðingu mína. Það þarf líklega ekki að taka það fram að áhorfendahópurinn samanstóð af karlmönnum á fertugsaldri með hornspangagleraugu, fimm daga skegg og í mismunandi litum Converse-skóm (sumir jafnvel á fimmtugsaldri, eins og ég. Úff…).
Dýpi
Í myndinni er talað við alla sem máli skipta, utan reyndar Will Oldham, sem tengdist sveitinni mikið, átti t.d. að vera söngvari á tímabili, og maður fær ágætis innsýn í það hvernig málum var raunverulega háttað (þeir sem vilja halda í ævintýrið, ekki lesa lengra). Athyglisverðast er hversu langt er á milli sjálfrar tónlistarinnar og þeirra sem bjuggu hana til. Til glöggvunar; tónlistin er myrk, flókin og „lifuð“, maður sér fyrir sér djúpt þenkjandi menn með skorin andlit og drjúga spilamennsku á herðunum. Ekki grallaraspóa undir tvítugu á stuttbuxum, búandi heima hjá mömmu og pabba við það öryggi og velferð sem hin venjulega miðstéttarfjölskylda býður jafnan upp á.
Þessi „rof“-kenning er enn í þróun en þetta var m.a. það sem Converse-íklæddir bræður mínir höfðu mest á orði að mynd lokinni. Og þrátt fyrir að ljósi hafi verið varpað á ýmislegt klóra menn sér enn í kollinum. Söngvarinn fékk t.a.m. taugaáfall í upptökulok og menn eru enn að ráða í hvað það var eiginlega sem kom þessum piltum á þennan stað. Söngvarinn, Brian McMahan, hefur greinilega ekki jafnað sig á þessum tíma og arkitekt plötunnar, trymbillinn Britt Walford, er sérkennilega utan við þetta allt saman tilfinningalega. Djúp vinátta þessara ólíku manna er svo enn eitt hugarfóðrið til að smjatta á. Ég gæti skrifað bók um þessa plötu en verð að sætta mig við takmarkanir þessa ágæta pistils. Engu að síður gat ég ekki hamið mig þegar af stað var farið og frekari vangaveltur um Slint, sem pössuðu ekki inn í þennan pistil, má nálgast á www.arnareggert.is.
Deildu!
