Tónlist, tími, minni: Ljóshærði sykurpopparinn David Bowie

Follow

[Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 26. apríl, 2014]

„Óminni“ æskunnar

• Eru börn „níunda áratugarins“ með skekkta mynd á popptónlistina?
• Eða var David Bowie eitthvað meira en ljóshærður, fjörugur og dansóður poppsöngvari?

Fésbókin getur verið mesti skaðvaldur og tímasuga en um leið – eins og með flest mannanna verk – er hægt að hagnýta hana til góðra verka ef rétt er með farið. Á dögunum, seint að kvöldlagi, setti ég á vegginn minn fremur saklausa hugleiðingu um tónlist að ég taldi. Viðbrögðin voru hins vegar með nokkrum ólíkindum. Þar tiltók ég hvernig maður skynjaði popplandslagið barn að aldri, nánar tiltekið árið 1984, en þá var ég tíu ára. Vanþekking á sögunni gerði það að verkum að ég hélt að David Bowie væri hress, dansóður, ljóshærður poppari – eingöngu. Ég vissi ekkert um fortíð Genesis og Peter Gabriel var söngvarinn sem átti flotta myndbandið við hið ægigrípandi „Sledgehammer“ . Lengi vel var „In the army now“ eina lagið sem ég þekkti með Status Quo. Og svo má telja. Ég hélt að ég væri tiltölulega einangraður hvað þessar skekktu söguskoðun varðar en í ljós kom að jafnaldrar tengdu nánast allir sem einn sterklega við þetta.

Sýn og heyrn

Fleiri nöfn flóðu því inn á þráðinn. Var Fergal Sharkey í pönkhljómsveit (Undertones, fyrir þá sem ekki vita)? Átti Yes eitthvað annað en svuntuþeysaraslagarann „Owner of Lonely Heart“? Og fyrir mörgum var Fleetwood Mac poppsveitin á bak við „Seven Wonders“, „Little Lies“ og „Everywhere“. Auðvitað höfðum „við“ ekki hugmynd um að í eina tíð var hún helsta blúsrokksveit Bretlands leidd af gítarundrinu Peter Green og mokaði síðan plötunni Rumours út í milljónavís nokkrum árum síðar. Einn af þráðverjum uppgötvaði þetta með Sharkey meira að segja þar og þá.
Þessi sameiginlega sýn (og heyrn) þessarar kynslóðar vakti upp spurningar. Þarna hafði okkur verið varpað inn í mjög svo sérstætt tímabil í poppsögunni þar sem fjöldinn allur af gömlum stríðshrossum frá sjöunda og áttunda áratugnum var að gera tilraunir með að fóta sig á markaðnum á nýjan leik. Þetta voru bæði tilraunir til listrænnar endursköpunar og líka einfaldlega aðgerðir til að næla í smábita af poppkökunni með hvaða þeim aðferðum sem dygðu best. Þetta fólk hefur flestallt verið komið undir fertugt á þessum tíma og hafði legið í hýði um þrítugt og eitthvað yfir það (c.a. árin 1977-1982, þegar pönkið reið röftum).

Varnir

Mörg þessara laga eru það kirfilega þrædd í taugakerfið á „okkur“ að við sjáum í þeim gildi sem er hulið kynslóðinni á undan. Gildir þá einu að margt af þessu er arfaslakt og stenst engan veginn samanburð við fyrri afrek. Hins vegar hefur aldurinn sem þú ert á þegar þú heyrir herlegheitin allt um þetta að segja. Í dag getur maður rýnt í þetta úr meiri fjarlægð en það breytir því þó ekki að þessar smíðar bera okkur oft tilfinningalega ofurliði. Það erum við sem höldum uppi vörnum fyrir þessa tónlist og beinum sjónum að snilld þessara laga á meðan þeir sem eldri eru fussa og sveia. Skiljanlega. Þó að mér finnist fyrri verk Genesis í dag blómaskeið sveitarinnar hef ég mun sterkari og „náttúrulegri“ tengingu við tímabilið í kringum samnefndu plötuna frá 1983 („Mama“, „That’s All“, „Illegal Alien“). Skynjunin er einfaldlega öðruvísi. Þeir sem voru tíu ára 1994, 2004 og 2014 hafa þá sína sögu að segja en vangaveltur um slíkt eru efni í annan pistil. Læt þetta duga…í bili!

Follow