Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 26. júlí, 2014
Snældan snýr aftur
• Kassettur ganga nú í endurnýjun lífdaga
• Hagnýtt form eða bara fortíðarþrá hinna svölu?
Fyrir sjö árum síðan ræddi ég við þá Loga Höskuldsson (Sudden Weather Change, Prinspóló o.fl.) og Þórð Hermannsson (Heróglymur, The Heavy Experience o.fl.) vegna deili-kassettu eða „split“ kassettu sem þeir voru að gefa út. Viðtalið var birt í þessu blaði hér en nokkru fyrr hafði ég skrifað grein í sama blað þar sem ég harmaði dauða kassettunnar en fréttir um framleiðslustöðvun á þessu merka afspilunarformi höfðu þá borist yfir hafið. Athafnasemi Loga og Þórðar á þessu sviðinu kom mér því gleðilega í opna skjöldu og því var réttast að bíða um stund með glerharða dánartilkynningu. Áhugi yngri kynslóðar á þessu „hvorki né“ formi, sem var laust við töfra vínylsins og vinsældir geisladisksins, vakti um leið forvitni mína og þegar nánar var að gáð hafði verið mun meira falið í litlu, prúðu og nánast ámátlegu kassettunni en mig hreinlega minnti…
Streymi
Ég hafði nánast gleymt öllum þeim stundum sem ég varði við að taka upp úr útvarpinu, taka upp fyrir vini mína, afrita hjá þeim efni o.s.frv. Kassettan hafði að þessu leytinu til mun hagnýtara gildi en vínyll eða geisladiskar. Það var ekki bara afspilunarform heldur og tól til að dreifa fagnaðarerindinu. Fyrir tíma niðurhals og streymis var þetta litla plasthylki notað og efninu streymt á milli með strætóferðalögum og póstsendingum. Kassettan var í raun rígbundin við grasrótarstarfsemi og þar lifir hún enn og nokkur broddur hefur meira að segja verið í kassettuiðnaðinum undanfarin fimm ár eða svo. Er ég ræddi við þá Loga og Þórð á sínum tíma var um undantekningu að ræða, ástríðufullt einkaframtak sem gekk á móti straumnum, en nú er hægt að tala um senu, menningarkima, eitthvað sem þrífst allan ársins hring og fleiri eru um hituna en nokkrir draumóramenn og -konur. Kassettuútgáfa hefur reyndar alltaf haldist nokkuð reglubundin í geirum sem eru langt fyrir neðan yfirborðið; hráu svartþungarokki og þvíumlíku en ef við horfum t.d. hingað til Fróns í dag er merkilega mikið á seyði. Berglind Ágústsdóttir er t.a.m. iðin við kassettukolann, LadyBoy Records hefur nú gefið út tvær safnkassettur (en safnkassettur voru gríðarlega mikilvægar og mótandi á níunda og tíunda áratugnum) og Legend og Sólstafir gáfu út smá-kassettu með tveimur lögum svo fátt eitt sé nefnt.
Broddurinn sem ég minntist á hefur þá sýnt sig úti í heimi m.a. í hinum alþjóðlega kassettudegi sem var haldinn hátíðlegur í fyrsta skipti síðastliðið haust og í hægum en öruggum uppgangi lítilla útgáfa sem sérhæfa sig í kassettum. Þá hafa fræðimenn á tónlistarsviðinu verið að beina sjónum að forminu í auknum mæli og hlýddi ég á tvo háskólafyrirlestra um efnið í vor, annars vegar í Glasgow og hins vegar í Edinborg.
Ekki heimsyfirráð
Fræðimennirnir höfðu báðir kannað nústarfandi kassettuútgáfur og allar áttu þær það sameiginlegt að vera örsmáar í sniðum. Heimsyfirráð voru ekki á dagsplaninu, öllu heldur mikil sátt með litla markaðshlutdeild og gróðasjónarmið víðs fjarri. Aðstandendur lýstu því m.a. að ódýrt væri að framleiða kassetturnar og upplög oft á bilinu 25 til 50 stykki. Mikið var selt á tónleikum og eigendur útgáfanna lýstu því að fólk keypti sér einatt kassetturnar sem einskonar minjagrip um þá. Þar með komum við að nokkuð athyglisverðum vinkli varðandi þetta allt saman, þ.e. hinni ó-tónlistarlegu virkni í kringum kassettusenuna í dag. Kassettan er nú orðin að tískutákni; merki um ákveðna afstöðu og lífsstíl, umföðmuð af „hipsterunum“ svokölluðu, smekkleiðurum samtímans. Margir kaupendur viðurkenndu, í viðtali við einn fræðimanninn, að þeir ættu ekki einu sinni kassettutæki. Spólurnar væru skraut. Engar tölur eru til um hversu algeng sú nálgun er, miðað við fyrri tíma, en þess má geta að fyrrnefndir Logi og Þórður töluðu m.a. um hljóð-fagurfræði snældnanna, sem þægilegt og hressandi mótvægi við dauðhreinsaðan hljóm geisladiskanna. Þeir félagar voru ekki bara í þessu út á stílinn en í dag er kassettan – fyrir suma a.m.k. – fyrst og fremst áminning um hversu gott og notalegt allt saman var í gamla daga. Kassettan mun því aldrei ná sömu endurkomuhæðum og vínyllinn en virðist hins vegar hafa fundið sér nokkuð traustan íverustað í undirgrundinni og færist því fjær dánarbeðinum með hverju árinu.
Ég ætla að ýta á „stop“ takkann núna en það þarf bara einfalda leit á netinu til að finna urmul greina um þetta nýtilkomna kassettudálæti tónlistaráhugamanna. Flestar greinarnar eru frá 2013 og 2014 þannig að „æðið“ er í fullum gangi. Já, tískan – hvort heldur í sjálfri tónlistinni eða umbúnaði hennar – fer í hringi. Ætli það sé þá ekki geisladiskurinn næst? Varla…
Deildu!
