Follow
[Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 11. ágúst]
Einskonar kraftaverk…
• Sum tónlist er sífersk og sígild, sama hversu mikið elli kelling ber á henni
• Hin þýska Kraftwerk breytti þannig tónlistarsögunni á áttunda áratugnum
• Einungis Bítlarnir hafa valdið jafnmiklum straumhvörfum
Merkilegt hvað sum dægurtónlist heldur áfram að koma manni í opna skjöldu, já fær hárin hreinlega til að rísa þegar maður heyrir hana. Og skiptir þá engu þótt maður hafi heyrt hana hundrað sinnum áður. Þetta er víst það sem orðið „sígilt“ á að lýsa; það sem skapað var í fyrndinni nær enn að hafa sterk áhrif á samtímahlustendur og er enn jafn leitandi og áhrifaríkt og það var daginn sem það kom út. Þessar pælingar hafa verið í gangi að undanförnu hjá mér hvað þýsku sveitina Kraftwerk varðar en ég hef verið á bólakafi í verkum þeirrar eðlu sveitar síðustu vikur og á vart til orð til að lýsa snilldinni. Svona skeið hef ég tekið reglulega með þessari hljómsveit og alltaf er ég jafngapandi. Já lesandi góður… þetta bara varð að komast út!
Gangskör
Ég veit ekki alveg af hverju ég datt inn í þetta núna. Þetta gerist venjulega fremur tilviljanakennt þegar maður fer svona á bólakaf í ákveðin bönd. Ég hef samt haft hálfgert samviskubit í garð plötunnar Computer World (1981) en það er sú plata Kraftwerk sem ég hef hvað minnst hlustað á!? (ófyrirgefanlegt, ég veit). Alltént, nú skyldi gangskör gerð.
Á sínum tíma, þegar ég var að dýfa tám sem víðast – og af nokkru offorsi eiginlega – í allra handa dægurtónlist, las ég viðtal við Kraftwerk í Melody Maker. Þetta var í tengslum við endurhljóðblöndunarplötuna The Mix sem kom út 1991. Ég hafði þá engan veginn gert mér grein fyrir því hversu ótrúlega áhrifarík þessi sveit hafði verið hvað samtímapopp áhrærði. Hlutverk hennar sem brautryðjandi í tölvutónlist verður seint ofmetið. Heilu tónlistarstefnunum var hrundið af stað fyrir tilstilli hennar – stundum fleiri en einni í einu og sama laginu. Hipphopp, teknó, hústónlist, „industrial“, nýrómantík; öll þessi fyrirbæri eiga allt sitt meira og minna undir Kraftwerk.
Biblían
Eftir að hafa lesið þetta viðtal í Biblíunni minni pikkaði ég upp Trans-Europe Express og Man Machine fyrir slikk í plötubúðinni Þrumunni á Laugaveginum. Ég man þegar fyrstu tónarnir frá „Europe Endless“ hófu að óma í litla herberginu mínu í Árbænum. Mér fannst þetta dálítið einkennilegt (ég var mestmegnis að hlusta á hávaðanýbylgju og pönk á þessum tíma) en það var eitthvað þarna sem ég hreifst af. Ég og bróðir minn kær hlustuðum svo endalaust á þessar plötur og hann tók fljótlega fram úr mér í Kraftwerkáhuganum. Hann hefur mikið mært Computer World og nú er ég kominn á þá skoðun að hún sé hápunkturinn á ferli sveitarinnar. Skoðum þetta aðeins: Autobahn (1974) bar með sér tímamót en platan sem heild er ójöfn. Sama má segja um Radio Activity (1975). Trans-Europe Express er fyrsta meistaraverkið en ég viðurkenni að lög eins og „The Hall of Mirrors“ eru í það tilgerðarlegasta. Man Machine er sannarlega mögnuð en nánast of poppuð og dálítið hrá; það er enn verið að slípa dæmið til. En öllum vopnum er svo glæsilega safnað saman á Computer World (1981). Bara upphafstónar titillagsins senda þægilega höggbylgju í magann á manni. Algerlega ótrúlegt! Eftir þessa plötu missti Kraftwerk svo eiginlega fótanna, Techno-Pop, platan sem átti að koma í kjölfarið, tafðist óheyrilega vegna sívaxandi fullkomnunaráráttu, þekkt minni í sögu okkar helstu poppsnillinga (Brian Wilson t.d.).
Það er eitthvað skringilegt við það að helstu arkitektar alls þess sem var nýtt í popptónlist lifi í dag á fornri frægð, hvort heldur sem er á tónleikum eða í hljóðversvinnu. Eigum við ekki bara að segja að Ralf, Florian og þeir allir hafi bara klárað kvótann hratt og vel og séu því skuldlausir að þessu leytinu til?
Deildu!
