Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 20. október, 2018
Eitt titrandi tár
Síðasta kvikmyndatónlistin sem Jóhanni Jóhannssyni auðnaðist að ljúka fyrir ótímabært andlát sitt er við hasarhryllinn Mandy. Hér er rýnt í verkið og um leið listfengi
Mig langaði til að setja niður nokkur orð um tónlistarmanninn Jóhann Jóhannsson sem fór allt of fljótt frá okkur í febrúar á þessu ári. Meginefni þessa pistils er tónlist hans við kvikmyndina Mandy, sem er nýútkomin, síðasta verk hans á því sviði. Ég hef verið að skrifa um Jóhann Jóhannsson allan minn tónlistarblaðamannsferil en á undanförnum árum snaraði ég upp nokkrum greinum sem fjölluðu um uppgrip hans á sviði kvikmyndatónlistarinnar, en það var á við sæmilega spennandi Hollywoodmynd að fylgjast með þeirri vegferð. Frami hans í þeim geiranum laut öruggri stígandi, hægri en markvissri, og óx aðdáunin á honum um heim allan stöðugt. Tvö verk hnykktu reglulega á hvað þetta varðaði; tónlist hans við myndirnar Sicario og Arrival, sem bera með sér hárnákvæma blöndu af listrænni sýn og því sem kalla mætti þjónustu við kvikmyndaformið. Jóhanni var að takast það sem fáir ef nokkrir leika eftir; að ná að samþætta eigið listfengi þessu stundum heftandi formi. Alþjóðlegir kollegar í þessum bransa fylgdust með í forundran er Jóhann reyndi æ meira á þanþol þessarar listar og Guð einn veit hvaða stöðu hann hefði komist í hefði hann fengið meiri tíma til að þróa sig þarna.
Mandy er blóðugur hasarhryllir með Nicolas Cage í burðarrullunni og hefur fengið lofsamlega dóma, stendur í 94% í dómasafnssíðunni Rotten Tomatoes. Jóhann sníður sér stakk eftir vexti en leitar þó fanga giska víða tónrænt séð. Upphafsstefið er kaldranalegt og óttalegt, eitthvað hræðilegt gefið í skyn og maður spennist upp – ekki ósvipað því hvernig hann leiddi mann inn í Sicario. En svo kemur ástartema myndarinnar, sem er sígildur melankólískur og melódískur Jóhann; hlaðið þessari ægifegurð sem hann hefur sýnt okkur í svo mörgum verka sinna. Tónlist sem stingur, maður heyrir strax að þetta er Jói, og bara þetta stef er sönnun á einstæðum hæfileikum þessa drengs. Tár myndast á hvarmi er maður ritar þetta. Skúli Sverrisson á stórleik hér en einnig koma þeir Úlfur Eldjárn og Kjartan Hólm við sögu á plötunni.
Er líður á verkið beitir Jóhann fyrir sig rokkstemmum, en þann jarðveg þekkir hann mætavel og eiginlega inn og út. Hann leikur sér með „industrial“-tónlist, potar í gotamenninguna og hyllir fagurfræði svartþungarokksins (sem er undirstrikað með umslagi vínylútgáfunnar). Harðneskja rokksins leikur jafn vel í höndum hans og blíð stef ástartemans. Það var enginn aukvisi sem hjálpaði Jóhanni að dýrka fram ólgandi ægilegt rokk, en Stephen O’Malley, sem leiðir drunrokkssveitina ógurlegu Sunn O))), sá um gítarleik og upptökustjórnandinn Randall Dunn lagði einnig gjörva hönd á plóg.
Mandy var engan veginn bara næsta mynd; Jóhann hafði hrifist af fyrstu mynd leikstjórans Panos Cosmatos, Beyond The Black Rainbow, og hvernig Cosmatos nýtti sér hljóðmyndina þar. Mandy er því á vissan hátt gæluverkefni, mynd sem æsti upp listamanninn í Jóhanni og að því leytinu til fínasti endapunktur á ævintýrum hans í kvikmyndalandi. Það er huggun harmi gegn, að einhverju leyti, að blessunarlega getum við gengið að tónlist Jóhanns áfram, þó að höfundurinn hafi kvatt okkur í þessari tilvist. Og ég vona svo innilega að mér muni gefast frekari tækifæri í framtíðinni til að stinga niður penna um þennan snilling.
Þess má geta að lokum að eftir viku verða minningartónleikar í Iðnó helgaðir Jóhanni. Miða má nálgast í 12 tónum og rennur aðgangseyrir óskiptur í hinn nýstofnaða sjóð The Johann Johannsson Foundation.
Deildu!
