Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 6. júlí, 2019.
Vísur kjarnorkuversins
• Tónlist Hildar Guðnadóttur við þáttaröðina Chernobyl hefur vakið mikla og verðskuldaða athygli
• Með henni hefur hún stimplað sig inn í alþjóðaheim kvikmynda- og sjónvarpsþáttatónlistar
Ég eins og fleiri sat hugfanginn yfir HBO-þáttunum um Chernobyl, hvar kjarnorkuslysið geigvænlega árið 1986 var sett undir mælikerið, ásamt tíðarandanum sem lék um Sovétríkin á þeim tíma. Þættirnir ganga alveg ótrúlega vel upp, natnin við öll smáatriði eftirtektarverð og maður sat sem á bríkinni yfir hverjum einasta þætti. Vissulega gægðust Hollywood-púkar fyrir horn öðru hverju, óvelkomnir, en það voru líka senur þarna sem voru hreinasta listaverk og verulega reynt á þau mörk sem draumaverksmiðjan setur hvað sköpun og tilraunir varðar.
Í þessum pistli ætla ég að einbeita mér að einum þætti hvað Chernobyl varðar en það er tónlistin. Og engin smávegis rulla sem hún spilaði en höfundurinn er okkar eigin Hildur Guðnadóttir. Það er ekki alltaf sem tónspor þátta og kvikmynda er sérstaklega tiltekið en snemma fór að bera á því að nafn hennar var nefnt sérstaklega, hvort heldur á samfélagsmiðlum eða í öðrum fréttum.
Hildur sagði í viðtali við Reykjavik Grapevine að hún hefði strax ákveðið að tóna tónlistina niður eins og hægt væri, hún ætti ekki að vera í forgrunni í dramatískum atriðum o.s.frv. Nei, tónlistin þyrfti að vera greinanleg en samt varla, líkt og geislunin sem hékk yfir verinu og nálægum byggðum. Þessi nálgun er það sem gerir tónlistina svo snilldarlega. Hildur nær á undraverðan hátt að þræða hana inn í myndmálið, þannig að hún verður órofa partur af allri framvindu. Höfug og ákveðin, listavel útfærð. Hildur „neglir“ þetta með bravúr, og þetta er það besta sem hún hefur gert hingað til í þessum efnum.
Fyrir réttu ári helgaði ég einmitt pistil kvikmyndatónlist hennar. Mary Magdalene (2018) var unnin ásamt Jóhanni Jóhannssyni, falleg tónlist og stílar beggja dansandi yfir. Sicario: Day of the Soldado, var framhald af Sicario (sem Jóhann „skoraði“) og tónlistin þjónar myndinni fyrst og síðast og er eðlilega í svipuðum stíl og tónlistin við myndina á undan. Í Chernobyl er Hildi hins vegar að takast nokkuð magnað, að undirstinga efniviðinn rækilega um leið og hennar ára liggur yfir. Það er ekki auðvelt að knýja svona nokkuð fram. Að þjóna myndmiðlinum og eigin andagift. Tónlistin er draugaleg, köld, stundum angurvær og falleg. Stundum hrollvekjandi, þar sem röraklangur, skæld rafhljóð og verksmiðjuorg magnar upp óttalega stemningu. Og allt í algerum samhljóm við það sem á skjánum er. Frábært!
Hildur heimsótti kjarnorkuver í Litháen, framkvæmdi nokkurs konar vettvangs-hljóðritun, og smalaði inn hljóðum sem þar var að finna. Ekki er að finna eitt einasta hljóðfæri í tónsporinu, allt sem við heyrum er unnið úr því sem Hildur nam úr verinu. Afmælisbróðir minn Hallgrímur Helgason talaði um að tónlistin væri í raun eins og að kjarnorkuverið sjálft hefði samið hana. Þetta kallar fram pælingar Giorgio Moroder, þegar hann að var að semja sína tímamóta-diskótónlist, að hann væri til í að hún hljómaði líkt og vélar hefðu samið hana. Svona pælingar voru líka gegnumgangandi hjá Kraftwerk („radioactivity, is in the air, for you and me“), hugleiðingar um tengsl hins mennska og hins ómennska. Chernobyl fjallar eðlilega um það, þegar við missum tökin á því sem var ætlað að þjóna okkur, hvort heldur í formi orkugjafa eða stjórnkerfis hins sovéska kommúnisma. Hildur litar þessa sögu glæsilega með tónlist sinni. Afrek segi ég og nauðsynlegt að stinga niður penna um þessa vörðu á leið hennar.
Deildu!
