Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 4. desember, 2021.
Úr innsta hring
Heimildarmynd Peters Jacksons um Bítlana, Get Back, skiptist í þrjá ægilanga þætti en það stoppar ekki aðdáendur um allan heim í áhorfinu. Hér verður rýnt í þessa merkilegu kvikmyndagerð.
Þættir Peters Jacksons byggjast á efni sem var tekið upp árið 1969 undir leikstjórn Michaels Lindsay-Hogg. Það var svo sett í 80 mínútna kvikmynd sem kom út árið 1970 undir heitinu Let it Be, líkt og platan. Fylgst var með Bítlunum þar sem þeir tóku upp efni í kvikmyndaverinu Twickenham og í eigin hljóðveri í höfuðstöðvum Apple í Savile Row. Yfir 60 tímar af efni rötuðu inn á spólur enda lagt upp með „fluga á vegg“-nálgun og fullt af upptökuvélum rúllandi. Þættir Jacksons, tæplega átta tímar að lengd, voru svo frumsýndir um síðustu helgi og umræða um þessa dáðustu rokksveit allra tíma búin að vera mikil síðan.
Og ekki að undra. Ég er mikill aðdáandi sveitarinnar (segi stundum í kerskni að öll önnur tónlist sé neðanmálsgrein samanborið við afrek hennar) og þættirnir því mikil veisla fyrir mann sem hefur eytt endalausum tíma í að hlusta á, spá og spekúlera í þessu fyrirbæri.
Myndin er frábærlega römmuð inn, með viðeigandi skýringartextum eftir því sem fléttunni vindur fram. Já, ég segi flétta því að fyrsti þátturinn er jafn spennandi og kaldastríðsnjósnahasar! En það er lengdin sem gerir myndina, það er lausnin, það er snilldin. Á köflum finnst manni eins og Bítlarnir séu hreinlega að hanga með manni í stofunni, fitlandi við gítara, spjallandi um ómerkilega hluti og hellandi upp á te. Þessi nálgun Jacksons gerir það að verkum að rörsýnin dettur út, þú færð ekki ákveðið sjónarhorn vegna knapprar tímalengdar heldur færð þú að horfa yfir allt sviðið, sjá allt, og marinera þig í stemningu og samskiptum manna á milli. Þetta er eins og myndir Tarkovsky eða Béla Tarr, þar sem hlutir fá að tikka áfram í rauntíma lengi lengi, margar mínútur þar sem fólk fylgist með beljum á vappi t.d. Það sem ég sá í mynd Jacksons er búið að storka ýmsu sem ég hélt um samband fjórmenninganna, einfaldlega af því að ég gat fylgst með þeim „á vappi“.
McCartney er svo gott sem stjórnlaus í upphafi í stjórnsemi sinni. Hann er að reyna að keyra mál áfram, fá félaga sína með og sýnir öll þessi sígildu einkenni skelkaðs meðvirkils. Hann er blíður, hann sleikir upp, hann skammar og er stífur – allt til að koma sínu í gegn. Ringo er hinn rólegasti, hér og alla myndina, og mér er nú orðið það ljóst að hann var mikilvægasti meðlimurinn. Sá eini sem öllum lynti við þar sem hann situr þarna við trommusettið eins og zen-bangsi. Lennon er bæði afskiptalaus og værukær, nánast eins og honum sé sama (og jafnvel eins og hann viti að þetta sé hvort sem er búið). Harrison verður harkalega fyrir barðinu á „stóra bróður“ sínum McCartney sem endar með því að hann rýkur á dyr (eins vel og hinn stóíski Harrison getur rokið á dyr).
Harrison fellst síðan á að ganga aftur í sveitina nokkrum dögum síðar eftir tvo sáttafundi og við taka merkileg myndskeið. McCartney er passasamur, Ringo eins, Harrison glaðari og Lennon kominn í fítonsstuð. Og maður sér að það eru tvö en ansi ólík sjarmatröll í sveitinni. Hinn vinnusami McCartney á auðvelt með að draga fólk inn í sporbauginn sinn og tónlistin bókstaflega flæðir úr honum. Lennon er mislyndari, með hættulegri sjarma, og virðist geta fyllt upp í herbergið ef honum sýnist svo. En nú sjáum við dálítið sem er ekki í neinni sögubók. Bítlarnir eru í stuði, þeim líður vel og lögin eru að koma. Lennon er hjálpsamur, skilningsríkur og leggur sig fram. Allir leggja sig fram; hlusta, pæla og spjalla. Peter Jackson sagði að þessa hlið á Lennon hefði hann aldrei séð og vissi ekki yfirhöfuð að hann hefði átt þetta í sér á þessum tíma.
Allt í einu er það ljóst að sagan gefur okkur aldrei nema sjónarhorn, vinkla á það sem raunverulega á sér stað. Með þessari lengdarbrellu sinni er Jackson búinn að kollvarpa vissum hluta Bítlabókmenntanna og ekki amalegur árangur það.
Ég gæti skrifað endalaust um þessar væringar þarna; gleðina, ástina og samheldnina og líka pirringinn og brestina. En nú er plássið búið (fýlukall).
Gárungar eru farnir að tala um að mögulega komi út aukaefni þar sem myndirnar verða enn lengri. Já takk, segir þessi pistilhöfundur! Eða enn betra, gefið okkur bara alla þessa 60 tíma sem til eru. Ég fæ aldrei nóg af þessum meisturum og er síst einn um það.
Deildu!
