Viðtal: Aldous Harding

Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 13. ágúst, 2022.

„Ég hef aldrei heyrt lögin mín“

• Nýsjálenska tónlistarkonan Aldous Harding heldur tónleika í Hljómahöll mánudaginn 15. ágúst
• Greinarhöfundur ræddi m.a. við hana um tónlist, barnagælur og kaffi
• Fullkomlega í núinu

„Jæja, og hvað viltu svo tala um?“ spyr Aldous Harding á hinum enda línunnar, þar sem hún situr í Osló og sýpur á kaffi. Þetta var eftir nokkrar mínútur af vel meinandi kurteisishjali frá báðum aðilum. Sem m.a. knúði þessi mögnuðu samskipti fram:

– Aldous: „Spilar þú tónlist?“

– Ég: „Nei.“

– Aldous: „Værir þú til í að spila tónlist?“

– Ég: „Já, en ég þarf að stytta mér leið. Ég hef ekki þolinmæðina í að læra þetta.“

– Aldous: „Ó, erum við ekki öll þarna… (og bros í gegnum símann).“

Þessi merka tónlistarkona, líkast til sú merkasta sem í dag starfar, hefur frá árinu 2014 gefið út fjórar plötur og er í þeim glæsileg stígandi. Harding þræðir þar listilega einstigið á milli aðgengilegheita og undrabragða og vegur hennar sem listakonu vex með hverju misserinu.

Ég vissi fyrir fram að það væri ekki á vísan að róa að fá viðtal við hana. Harding hefur alla tíð verið heiðarleg með það að henni þyki þau óþægileg og í þeim yfirlýsingum er ekkert yfirlæti eða stælar. Hún er raunverulega óörugg í þessum aðstæðum, nokkuð sem átti eftir að koma í ljós á þeim hálftíma sem við eyddum saman. Harding var afsakandi oft á tíðum og ég, kominn á miðjan aldur, var farinn að taka föðurlega „utan“ um hana er á leið, róa hana og hvetja. Ég hef aldrei upplifað jafn langar þagnir og hik í viðtali – og var hún þó búin að vara mig við – en útkoman varð því betri og dýpri. Velkomin í veröld Aldous Harding kæru lesendur…

Erfitt að spila á tónleikum

– Ég ætla að vanda mig við það að vera ekki of leiðinlegur…
„Nei, veistu, ég ætla að gera mitt allra besta („my „bíst““ með þykkum nýsjálenskum hreim) til að „vera með þér“ en ég er bara ekki sérstaklega góð í að tala um tónlist. Sérstaklega ekki mína eigin. Ég er opin og ég vil að þetta fari vel. Það mun taka mig tíma að svara þér. Ekki vera leiður ef þetta gengur ekki eins og þú ert kannski vanur…“

– Hei, engar áhyggjur!

„Ég er annars að súpa á kaffi og líður vel. Vonandi verð ég orkurík og sjarmerandi. Nema ég eigi eftir að skella á þig og fara í kalda sturtu.“

– Ha ha ha… ég sá þig reyndar spila hér á Íslandi í Fríkirkjunni 2017. En geri nú ekki kröfu um að þú munir eftir því. Finnst alltaf pínu fyndið þegar Paul McCartney fer að rifja upp eitthvað sem gerðist árið 1965 af mikilli nákvæmni…

„Já, og þótt ég hafi spilað þar – og segjum að ég hefði gert það í síðustu viku – þá gæti ég ekki rætt um það við þig, þar sem ég er fullkomlega í núinu þegar ég spila á tónleikum. Ég man ekkert eftir því sem var að gerast, þannig lagað.“

– Ég fíla þetta. Týnd í núinu. Þetta er staður sem margir væru til í að komast á.

„Já. Ég veit ekki…“

– Þetta er gjöf en ekki galli!

„Ég vona það!“

– En talandi um tónleika. Nýtur þú þess að spila á tónleikum? [Og við tekur held ég lengsta þögn sem ég hef átt í viðtali.]

„Emm… nýt? Bíddu… sko, ég hlakka alltaf til, aðallega af því að ég veit að þeim lýkur einhvern tíma (hlær). Skilurðu, þetta er svo mikil pressa. Ég nýt þess að færa fram eitthvað sem mér finnst hafa gildi en ég nýt þess ekki að standa fyrir framan hundruð manna. Ég veit það ekki. Ég veit það ekki, ég veit það ekki. En mér er sagt að ég sé góð í þessu.“

– Finnst þér kannski betra að búa til tónlist í hljóðveri?

„Já, ég get sagt fullum fetum að þess nýt ég. Ég er meira á staðnum þar einhvern veginn. Það er meiri stjórn, minni óvissa. Mér finnst gaman að leysa „þrautir“ inni í hljóðverinu.“

Hlutir í undirmeðvitundinni

– Hefur hljóðversvinnan orðið auðveldari með árunum?
„Að sumu leyti, já, en að öðru leyti ekki. Og þetta leitar allt jafnvægis. Mér fannst erfitt að taka upp Party (2017) af því að ég vissi þá ekki hver ég var sem listamaður. En með Warm Chris (2022) þá var ég öruggari. Ég vissi að ég gæti þetta. En ég fylltist efasemdum. Er þetta bara eitthvert grín? Er ég búin að gabba sjálfa mig (hlær)?“

– Og heyrðu. Á meðan ég man. Takk fyrir þessa tónlist! Hún er virkilega vel þegin get ég sagt þér…

„[Hikandi andvarp á hinum endanum, blandað furðu]. Þakka þér!“

– Ég hef verið að hlusta mikið á Robert Wyatt að undanförnu (goðsögn úr enskri popp/rokktónlist, hvers tónlist var í senn falleg og furðuleg, drifin áfram af sósíalískum hugsjónum). Eitt af því sem rann í gegnum tónlist hans var eins konar barnagælubragur, eins og hann væri að nýta sér aldagamlar vögguvísur að einhverju marki. Mér varð hugsað til þín þegar ég var að hlusta. Tengirðu?

„Já, ég þekki tónlist Roberts vel… (langt hik)… Ég skil hvaðan þú ert að koma. Þegar ég er að skrifa og semja hins vegar, þá… (löng þögn)… þá svona dreg ég fram hluti sem ég þekki inn og út. Hluti sem eru grafnir inn í undirmeðvitundina en spretta frekar auðveldlega fram þegar ég sæki í andagiftina. T.d. gamlar vögguvísur, einhverja leiki úr æsku, haftaleysið sem maður upplifði þá. Frelsið til að láta sig dreyma. Kannski var Robert að pæla í svipuðum hlutum, ég veit það ekki. Ég hef aldrei heyrt mín eigin lög (þessi síðasta setning er frábær og laundjúp að mati blaðamanns. Lýsir Harding einkar vel). En ég get ekki neitað því að jú, það er svona barnsleg leikgleði á köflum í tónlistinni minni.“

Blaðamaður tekur sig nú til og reynir að fara á dýptina. Tónlistarfólk eins og Jenny Hval og Perfume Genius, listafólk sem Harding þekkir vel og hefur m.a. unnið með, er oft upptekið af líkamanum í tónlist sinni. Og Harding hefur farið í þá átt líka, m.a. í myndböndum sínum. Ég hendi í hana pælingum um líkamsfræði og líkamsímyndir, af þó nokkrum vanefnum, og við tekur hringl okkar á milli, þar sem hvorugt okkar botnar í hinu. Ég ákveð að rjúfa dagskrá og koma okkur í var.

– Æ, þú afsakar. Ég var bara að reyna að vera gáfulegur…

„Ah, ég skil. Já, það tókst ágætlega hjá þér, a.m.k. á tímabili (hlær).“

Þarna er komin viss ró í viðtalið. Báðir aðilar leyfa sér smá spé og spaug og er það vel.

Hugmynd sem sækir á

– Ég á bara eina spurningu eftir. Trúirðu því?
„Æ, allt í einu finnst mér eins og þetta hafi farið algerlega í vaskinn…“

– Engar áhyggjur! Ég er búinn að fá yfrið nóg af góðu stöffi. Þú ert búin að vera svo heiðarleg. Í alvöru.

„Já (hljóðlátt).“

– Þannig að, næsta plata? Ertu að hugsa um hana? Ertu að semja hana? Hver er staðan?

„Ég er með eina hugmynd. Og ég læt sem ég sjái hana ekki eins og er (hlær). Þessi hugmynd er að toga í pilsið mitt og spyrja mig: „Getum við farið hingað. Eða þangað?“ Og ég er ekki alveg með einbeitinguna til að sinna þessari hugmynd. Ég hef áhyggjur af þessu, viðurkenni ég. Áhyggjur af því að ég eigi eftir að klúðra þessari hugmynd. Innsæið segir mér samt að bíða róleg. Ég er bara ekki alveg tilbúin til að sinna þessu alveg strax. En ég á eftir að gera fleiri plötur, engar áhyggjur þar.“

– Það er gott! Og að lokum, takk innilega fyrir að gefa þér þennan tíma. Og takk fyrir að „vera með mér“.

„Þakka þér fyrir þolinmæðina. Eins og ég sagði, þessi viðtöl eru ekki mitt kjörlendi. Ég vildi óska þess að ég væri betri í þessu. Í alvöru. En ég reyni að bæta upp fyrir það á öðrum sviðum.“

– Ekki biðjast afsökunar. Þú varst þú. Þú varst heiðarleg og opin, ég get ekki farið fram á neitt meira.

„Takk fyrir það.“

– Og hei, sjáumst á tónleikunum. Drekktu meira kaffi. Það er vökvi lífsins.

„Já. Ég er samt búin að drekka nóg í dag held ég. Ég er farin að finna lykt af hestum.“

Tónleikar Aldous Harding fara fram á mánudagskvöldið í Hljómahöll. Miða má nálgast á tix.is.

*****************************

Plötur Aldous Harding

Aldous Harding (2014)

Fyrsta plata Aldous Harding gaf ekki beint til kynna hvað í vændum væri. Ágætlega unnin ný-þjóðlagatónlist en um leið ekki nægilega mikið af glæringum til að stika hana frá öðru svipuðu efni.

Party (2017)

Hér tekur Aldous skrefið í átt að þeirri listakonu sem við þekkjum í dag. Leitandi plata og hrá og það mikið af skringilegheitum og hressilegri nýsköpun að málsmetandi eyru tóku að sperrast upp.

Designer (2019)

Hér er verið að temja „skrímslið“ ef svo mætti segja. Í einhverjum skilningi „poppaðasta“ verk Aldous og sú plata sem vakti á henni ærlega athygli. Heilsteypt og sannfærandi verk.

Warm Chris (2022)

Sönnun þess að Aldous lætur ekki mála sig út í horn og ætlar ekki að endurtaka sig. Skapalón Designer er þarna en um leið er horft í aðrar áttir. Það er hugrekki yfir, merki hinnar sönnu listakonu.