Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 23. maí, 2020.
Fagrir tónar í miðjum faraldri
COVID-19-faraldurinn staðfesti svo um munar þörf okkar fyrir tónlist og menningu almennt. Engu að síður riðar sá geiri nánast til falls. Hér verða neikvæðar og jákvæðar birtingarmyndir faraldursins skoðaðar, með sérstaka áherslu á dægurtónlist.
Hvað tónlistina áhrærir varð gríðarleg þversögn ljós frekar fljótlega. Við höfum sem manneskjur greinilega mikla þörf fyrir menningu og listir. En um leið sást hversu mikið listneysla hangir á því að fólk komi saman og njóti samvista. Vegna brottnáms þessa riðar þessi geiri til falls. Okkur þykir sjálfsagt að njóta tónlistar og að hún sé til reiðu eins og rennandi vatn en virðumst vera hálfpartinn meðvitundarlaus um að það er fólk af holdi og blóði sem skapar tónlistina. Á meðan það er hlaupið undir bagga hjá hinum og þessum atvinnugreinum er allt of lítið gert til að koma til móts við þennan geira þar sem margir, t.d. hljóðmenn, eru svo gott sem slyppir og snauðir. Það er mögulega dulbúin gæfa falin í því að mikilvægi lista fyrir heill samfélagsins hefur sennilega aldrei verið skýrara en að sama skapi er sárt að horfa upp á neyðina; staði sem verða aldrei opnaðir aftur og jafnvel efnilegt tónlistarfólk sem hefur orðið að sjá sér farborða með öðrum hætti og snýr mögulega aldrei aftur í fagið sitt.
Ég hef reifað þessa jákvæðu þætti sem fylgdu faraldrinum. Gildi tónlistar varð skýrt en aukinheldur varð ljós þörf okkar fyrir tjáningu í samfélagslegu samhengi, þegar tónlistarfólk, atvinnu- sem áhugafólk, hóf að spila í gríð og erg fyrir tilstuðlan fjarfundabúnaðar og samfélagsmiðla. Kreppur geta oft og tíðum af sér varanlegar breytingar og nýsköpun, og ljóst er að í sumu verður ekki aftur snúið. Aðlögunarhæfni og lausnamiðað atferli var í algleymi. Og þær uppfinningar, ef svo má kalla, sem komu fram verða sem viðbót við það sem fyrir er. Nettónleikar munu aldrei leysa „alvöru“ tónleika af en hér er hins vegar komin ákveðin aðferð, ákveðinn valmöguleiki sem getur vel lifað samfara hinu. Það er síðan framtíðarmál hvernig þetta verður allt stillt af. Ég er líka búinn að afgreiða þetta neikvæða, en nefni aukinheldur að fólk er mistengt og hefur mismiklar bjargir í svona aðstæðum.
En hvað var gert? Það var hálf ótrúlegt að fá flóð söngva og uppátækja yfir sig þessar fyrstu vikur. Mikið var um það að fólk færi að ýta á þennan „record“-takka á snjallsímanum símum, sem það virtist hafa litla vitneskju um þangað til brast á með einangrun. Neyðin kennir naktri konu að spinna. Endalausir stofutónleikar, misfaglegir, en helsti kosturinn var ákveðin mýkt, gleði og hlýja. Öðruvísi nánd. Sjá t.d. vel heppnaða stofutónleika Eivarar Pálsdóttur. Hversu margir sem hafa ekki séð hana á tónleikum fengu loksins kost á því? Mikið var um samsöngva og samspil í gegnum Zoom eða annað álíka, allt frá Rolling Stones til Jóa á bolnum. Bob Dylan hóf að gefa út lög af krafti, og sagði, undir rós, að COVID-19 hefði m.a. stutt við þessa útgáfulotu hans. Í einangrun hefur tónlistin flætt fram.
En það er vonandi að þessar hörmungar allar hafi stimplað það fast inn í okkur að tónlistin er ekki sjálfsögð og við berum í raun og veru öll ábyrgð á vegferð hennar og vexti. Megi það veganesti fylgja okkur inn í „eðlilegri“ tíma sem nú hillir undir.
Deildu!
