Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 30. janúar.
„Þetta er ekki ég, elskan“
A Complete Unknown, bíómyndin um Bob Dylan, er í kvikmyndasölum landsins um þessar mundir og hefur vakið þó nokkra eftirtekt og umtal. En hvernig hagar til með svona sjálfsævisögulegar tónlistarmyndir almennt séð?
Myndinni um Dylan er leikstýrt af James Mangold. Hann hefur áður gert hina prýðilegu Walk the Line sem fjallaði um Johnny Cash (2005) og hann stýrði einnig síðustu Indiana Jones-mynd (2023). Þetta eru tveir lyklar – af mörgum – sem hjálpa til við skilja Dylan-myndina. Ég ætla ekki að rýna fast í hana sem slíka (dómur um hana birtist í blaði þessu eftir helgi) en hún er vissulega kveikjan að þessum skrifum. Hvernig hagar þetta form kvikmynda sér, hvað er hægt að gera með því og hvernig er hægt að misskilja það?
A Complete Unknown gerir t.d. ekki tilraun til að fanga allt æviskeið Dylans. Árin 1961-1965 eru í forgrunni, þegar Dylan verður til. Eða verður „ekki til“, svo ég taki undir vinsælustu söguskoðunina; að hér fari maður sem enginn veit hver er, sveipaður ævarandi dulúð, rennandi eins og sandur í gegnum fingur okkar.
Mér finnst eins og við höfum fengið slatta af þessum myndum undanfarið. Bohemian Rhapsody (2018) var skemmtileg en líka yfirborðskennd. En mér fannst hún rúlla vel og skila því sem hún átti greinilega að gera. Elvis (2022) eftir Baz Luhrman var allt öðruvísi. Þar er að finna sterkt brennimark leikstjórans enda myndin rússíbani frá upphafi til enda. Mér fannst hún flott „komment“ á feril kóngsins þótt hún hafi vissulega ekki verið gallalaus. What’s Love Got To Do With It (1993) var hins vegar vel heppnuð, nær algerlega að koma ótrúlegri ævi Tinu Turner til manns á áhrifaríkan máta og kemur þar ekki síst til frábær leikur aðalstjarnanna. Ég er síðan mikill aðdáandi Hanks Williams og settist spenntur niður til að horfa á myndina I Saw the Light (2015) hvar Tom Hiddleston fer með hlutverk þessa alföður nútímadægurtónlistar. Hún er hins vegar misheppnuð.
Ég sný út úr lagi Dylans, „It Ain’t Me Babe“, í fyrirsögninni, árétting um að allar þær goðsagnir sem ég hef verið að þylja upp eru ekki „þær“ í myndunum. Þetta er túlkun á lífi fólks þar sem mislangt er gengið í sagnfræðilegri nákvæmni. Mér finnst stundum, og ég brosi í kampinn, eins og fólk gleymi því að þetta er fyrst og síðast bíó. Þetta eru ekki heimildarmyndir búnar til af rannsóknarfólki í háskólum. Bíómyndir af þessum toga teygja og spinna með það að markmiði að koma inn góðri sögu og hnykkja á því sem máli skiptir innan þess tímaramma sem þær hafa.
Árið 1991 frumsýndi Oliver Stone mynd sína The Doors. Hún er í miklu uppáhaldi hjá þeim sem ritar og hafði hún mikil og mótandi áhrif á hann, enda ekki nema sautján ára. Svo var um marga fleiri veit ég, ungmenni tóku upp tísku þess tíma og það brast á með minniháttar Doors-æði, a.m.k. hér á Íslandi. Þess má þá geta að það voru stelpurnar mínar, 18 og 20, sem þrýstu mest á það að fara á Dylan-myndina. Það skaðar ekki að hlutverk hans er í höndum eins frægasta kvikmyndaleikara samtímans, Timotheés Chalamet, en það var eitthvað annað sem tosaði líka. Manni leiddist ekki eitt augnablik á myndinni (Indiana Jones muniði) og Hollywood-töfrarnir eru þarna. Kannski unglingar landsins fari að spígspora um stræti og torg næstu vikur í leðurjökkum og með sólgleraugu …
Deildu!
