Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, fimmtudaginn 27. mars.
Hún er eins og hún er
Chappell Roan hefur vakið verðskuldaða athygli að undanförnu fyrir afdráttarleysi á ýmsum sviðum. Beðið er í ofvæni eftir nýrri plötu en áhrif Roan verða samt seint mæld í tónlistarlegu framlagi eingöngu.
Ég bý við þá gæfu að vera að kenna ungviðinu eitt og annað hvað dægurtónlistarmenningu varðar, hvort heldur í Háskóla Íslands eða Listaháskólanum. Reglulega fæ ég ritgerðir frá „krökkunum“ um samfélagslega vinkla hvað þetta allt saman áhrærir og t.a.m. hafa skrif um Beyoncé og Lady Gaga verið vinsæl, þar sem femínísk og hinsegin fræði fá að fljúga fallega. Og í haust kom úttekt á Chappell Roan, ástríðufull ritgerð sem greip mig, en ég viðurkenni að á þeim tíma var Roan bara nafn sem ég svona hálfþekkti. Nemandinn atarna lýsti svo fyrir mér hvernig Roan væri búin að lyfta grettistaki í ýmsu sem viðkemur niðurtroðnum, jaðarsettum hópum, bæði í gegnum stórkostlega, sprelllifandi tónlist en kannski helst með því að vera bara eins og hún er, svo ég vísi í baráttusönginn kunna sem Páll Óskar og fleiri syngja hástöfum í gleðigöngunni árlegu og oftar: „Ég er eins og ég er / Hvernig á ég að vera eitthvað annað / Hvað verður um mig / Ef það sem ég er, er bölvað og bannað.“
Roan (fædd 1998) ólst upp í miðvesturríkjum Bandaríkjanna (Missouri) við hæfilega íhaldssamar, kristilegar aðstæður. Snemma beygðist svo tónlistarkrókurinn og á árabilinu 2017-2020 var Roan á mála hjá Atlantic Records. Hún var hins vegar látin taka pokann sinn þar en 2022 endurræsti hún ferilinn ef svo mætti segja. Haustið 2023 kom síðan fyrsta breiðskífan út, The Rise and Fall of a Midwest Princess, sló hún í gegn en ekkert þó í líkingu við lagið „Good Luck, Babe!“ sem út kom í apríl 2024 og gerði Roan heimsfræga.
Er hér var komið sögu var Roan búin að sníða sér útlit og holningu. Sterkar vísanir í dragdrottningamenningu og hinseginleika svífa um láð og leg Roan-heima og lög hennar bera þennan boðskap af krafti; eru skemmtileg, skrítin og stuðandi. Grípandi popp úr langefstu hillu.
Það voru dragdrottningar sem opnuðu vortónleikaferðalag Roan árið 2024 og listakonan hefur haldið merki þeirrar menningar hátt á lofti á sínum ferli, segist undir miklum áhrifum þar. Roan er með bein í nefi og með munninn glæsilega fyrir neðan það og henni hefur verið hampað – réttilega – sem hinsegin ofurstjörnu. Hún hefur t.d. valdið því að umræður um skyldaða eða uppáþrengda gagnkynhneigð (e. compulsory heterosexuality) hafa ratað inn í meginstrauminn, vegna þess valds sem hún hefur sem poppstjarna. Henni hefur þá verið hrósað fyrir það afdráttarleysi sem hún hefur sýnt í ræðu sem og riti, hvernig hún talar kinnroðalaust um sjálfsögð réttindi samkynhneigðra og tekur sitt pláss freklega og án nokkurra afsakana. Allt saman er þetta til mikillar fyrirmyndar. Hún hikaði ekki við að setja út á eigin aðdáendur sem hafa gerst of nærgöngulir, hún neitaði að taka þátt í hinsegin dögum Hvíta hússins og setti út á hunsun yfirvalda á Gasa og transréttindum. Og, takið eftir því hvernig hún laumar palestínska fánanum inn í myndbandið við „Good luck, Babe!“ í blábyrjuninni. Stórkostlegt!
Listafólk hefur andæft ríkjandi gildum með ýmsum hætti í sögunni en hann er eftirtektarverður, krafturinn sem hefur fylgt Chappell Roan hvað það varðar. Þetta er ekki bara útvarpsfóður. Hugrekki Roan er aðdáunarvert, ekki síst þegar tillit er tekið til þess að Bandaríkin eru að breytast í hreint og klárt alræðisríki með undraskjótum hætti. Að ærlegt fólk nýti þann vettvang sem það á skiptir meira máli en nokkru sinni.
Deildu!
