Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, fimmtudaginn 10. apríl.
Glímt við þjóðveginn
Heimildarmyndin Coastal tekur á tónleikaferðalagi Neils Youngs um vesturströnd Bandaríkjanna í kjölfar covid-faraldursins. Leikstjóri er Daryl Hannah, eiginkona Youngs, en myndin fer í almennar sýningar um heim allan 17. apríl.
Neil Young er ekki allra og þó, mögulega er hann allra einmitt vegna þess? Bíðið, ekki fara alveg strax, það er pæling hérna. Það er eitthvað við einstrengingshátt Youngs, hvernig hann gerir hlutina ávallt eftir eigin höfði á endanum, sem höfðar til okkar. Hann hefur gert fullt af asnalegum, vanhugsuðum hlutum en líka reiðinnar býsn af snilld, þá ekki síst tónlist sem snortið hefur hjartastrengi víða um heim. Neil Young fylgir sinni köllun – hvort sem því fylgir bölvun eða blessun – og það heillar. Að standa á sínu. Alls ekki allra, en okkar allra upp á þetta fordæmi, að fylgja eigin kompás og vera sá sem þú ert.
Coastal-tónleikaferðalagið hófst í júlí 2023 og lék Young að mestu leyti á vesturströnd Bandaríkjanna. Fyrstu tónleikarnir voru reyndar 30. júní, í John Anson Ford-hringleikahúsinu og þar áttu fyrstu fernu tónleikarnir sér stað. Young þræddi sig síðan eftir ströndinni og lék á áþekkum stöðum. Tónleikarnir voru innilegir, Young einn með gítar og munnhörpu en líka oft við píanóið eða orgelið. Hann seildist stundum djúpt ofan í kistuna og viðraði lög sem hann hafði leikið sjaldan eða aldrei. Í myndinni fáum við að gægjast á bak við tjöldin, fáum að skríða upp í rútu og heyra Young skrafa á persónulegum nótum.
Í anda Youngs er eftir litlu að slægjast þegar reynt er að grafa upp eitthvað haldbært um myndina. Allt er kirfilega á lás, ein 30 sekúndna stikla er á Youtube og ekkert hefur lekið út. Myndin var reyndar frumsýnd á Woodstock-kvikmyndahátíðinni í liðnum október en gagnrýni eða viðbrögð er ekki að finna, þrátt fyrir temmilegustu netleit.
Og það er eitthvað rétt við það. Myndin verður einfaldlega sýnd í kvikmyndahúsum og fólk getur þá farið þangað. Miðað við stillurnar sem maður hefur séð úr myndinni, og þessi litlu myndbrot, er okkur hleypt inn á gafl, þó að eðlilega sé aldrei hægt að meta það til fulls hversu langt okkur er raunverulega hleypt inn. Svo ég beiti menntuðu giski, getur verið að þessi áhersla á kvikmyndasalinn eigi að undirstinga um tengingu, samveru, eitthvað sem glutraðist niður í faraldrinum? Strandatúrinn var einmitt farinn í kjölfar hans, fyrstu skref Youngs upp á sviðið í langan tíma en lifandi spilamennska hefur alla tíð verið eitt af hans einkennismerkjum, í bland við gríðarlega virkni á útgáfusviðinu.
Young sjálfur talar fallega um tiltækið í formlegum pósti sem hægt er að finna á neilyoungarchives.com. Gleðst yfir ferskleikanum og lífinu sem fylgdi því að spila tónlist fyrir fólk eftir faraldurseinangrun og hvernig Hannah náði að festa það allt saman á filmu. Hann minnist líka á bílstjórann sinn, Jerry Don, og rútuna, Silver Eagle, og er hann búinn að semja lag um hana. Það er vonandi að myndin verði einhvers konar gjöf til aðdáenda, að þeir nái að nema eitthvað satt og hreint fyrir tilstilli manns sem verður alltaf ráðgáta að einhverju leyti, kannski mestu leyti.
Young tilkynnti þá fyrir stuttu um tónleikaferðalag í sumar sem hann og sveit hans The Chrome Hearts munu fara í (og plata, Talkin’ to the Trees, á leiðinni). Tugir tónleika eru fram undan í Love Earth-ferðalaginu og munu þeir félagar m.a. troða upp á Glastonbury. Young er óstöðvandi og verður hann 80 ára næsta nóvember ef Guð lofar.
Myndin verður sýnd í kvikmyndahúsum um heim allan þann 17. apríl næstkomandi eins og áður segir. Það eru Sambíóin sem sýna hana hérlendis.
Deildu!
