Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, fimmtudaginn 23. október.
Farðu vel fagra sál
Að sönnu var það harmafregn er tilkynnt var í síðustu viku að D‘Angelo (Michael Eugene Archer) hefði látist úr krabbameini 14. október. Þessi stjarna og mágus ný-sálartónlistarinnar var ekki nema 51 árs, jafngamall þeim er ritar (og vatnsberi eins og ég þar að auki). Ég sá hann líka fyrir stuttu, í heimildarmynd Questlove um Sly Stone en þar reyndist D‘Angelo drjúgur í tilsvörum og var aukinheldur æði djúpt á þeim. Táknrænt, D‘Angelo enda hampað sem kyndilbera sálartónlistarinnar á þessari öld og átti hann talsvert undir Sly (þriðja og síðasta plata D‘Angelo, Black Messiah (2014), sótti rækilega í hljóðheim There’s a Riot Goin’ On, plötu Sly and the Family Stone frá 1971).
Uppvöxturinn dæmigerður
D‘Angelo var tuttugu og eins er fyrsta plata hans, Brown Sugar (1995), kom út en þar sló hann hipphoppi og sígildri sálartónlist saman á einkar sannfærandi hátt. Næsta plata, Voodoo (2000), styrkti hann svo frekar í sessi sem helsta boðbera nýrra strauma í svartri meginstraumstónlist. Síðan heyrðist ekki í honum í árafjöld eða allt þar til Black Messiah kom loks út. Þykir hún alveg jafn góð og gild og fyrstu tvær plöturnar og tónlistarlegur ferill D‘Angelo því svo gott sem flekklaus. Uppvöxtur hans var nokkuð dæmigerður, hann fæddist í Richmond, Virginíu, og hneigðist snemma til tónlistar, lék m.a. tónlist í kirkju föður síns. Hann var nítján ára þegar hann samdi við E.M.I. og vakti allnokkra athygli ári síðar er hann samdi og upptökustýrði, ásamt öðrum, laginu „U Will Know“ fyrir ofursveitina Black Men United.
Ný-sálartónlistin verður til
Það er lag að rýna aðeins í það sem D‘Angelo lagði til tónlistarlega en orðinu „snillingur“ hefur verið flaggað ótt og títt síðustu daga á samfélagsmiðlum sem og í greinaskrifum. Í ágætri úttekt rýnisins Alexis Petridis hjá The Guardian vitnar hann í nefndan Questlove sem var beðinn um að vinna að frumburði D‘Angelo en hafnaði því. Questlove, trommari hinnar frábæru The Roots og allra handa tónlistarséni, vann hins vegar að Voodoo með D‘Angelo enda hafði hann séð ljósið eftir að hann heyrði Brown Sugar. Sú plata bar með sér skilgreininguna „neo-soul“, stimpil sem markaðsfólk E.M.I. kokkaði upp til að selja plötuna. Petridis greinir hljóðheiminn vel, jú, vissulega var vísað á köflum í gullaldartímabil hinnar upprunalegu sálartónlistar og blúsinn, djassinn og gospelið er þarna á gægjum og gott betur. En hipphoppið skipti ekki minna máli og Prince var eðlilega átrúnargoðið er platan var unnin.
Goðsögnin mun lifa
Voodoo hnykkti svo á þessu öllu saman, tilraunakenndari og dekkri en á sama tíma fóru að myndast sprungur í skaphöfn og geðslagi okkar manns. Fíkn, stress, sköpunarstíflur, þunglyndi og allur sá „djass“, svo ég mundi ritvöðvann aðeins. Áferð Voodoo ýjar að þessu öllu saman og merkilegt nokk gefur Black Messiah þessum fyrstu tveimur plötum ekkert eftir gæðalega. Hún er þung, þvæld og fyrir henni þarf að hafa en um leið er hún voldug bæði og tilkomumikil. Pólitíkin líka marandi undir öllu. Verk sanns listamanns eins og allt það sem D‘Angelo snerti á. Blessuð sé minning þessa hreina anda sem dvaldi allt of stutt hjá okkur. Mikið sem það hefði verið gott að fá ekki nema aðeins meira efni frá honum en það er samt frekja. Við getum vel unað við þá snilld sem fyrir liggur.
Deildu!
