Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, fimmtudaginn 13. mars.
Ljúfur niður úr norðri
Hinn danski Rune Glerup varð hlutskarpastur er Tónlistarverðlaunum Norðurlandaráðs var útdeilt á síðasta ári. Tólf til viðbótar voru um hituna, frá sjö norrænum löndum alls.
Eðli málsins samkvæmt gefa tilnefningar ár hvert einhverja, jafnvel dágóða, innsýn í strauma og stefnur í norrænu tónlistarlífi samtímans. Árið 2023 var þjóðlagatónlist móðins, hvort heldur sú er gárar uppi við grasrót, sú tilraunakennda eða sú poppaða. Þessi stemning sýndi sig í sigurvegaranum, finnska kantele-leikaranum Maiju Kauhanen. Í fyrra drógu þjóðirnar hins vegar af sér lopasokkana og fóru í kjól og hvítt. Nútímatónlist og klassík einkenndi tilnefningalistann.
Við Íslendingar vorum brattir og lögðum listfengi Laufeyjar í dóm Norðurlandaráðs. Ekki hafði Laufey erindi sem erfiði en óneitanlega var þetta langsvalasta tilnefningin (ókei, ég er ekki alveg hlutlaus). Hin tilnefningin var ægifallegt verk Huga Guðmundssonar, The Gospel of St. Mary.
Rune Glerup, danskurinn, semur tónlist sem er spennuhlaðin og afdráttarlaus. Gott ef það er ekki smá Bára Gísla í honum. Ég skil aðdráttaraflið og skil að hann hafi náð í gegn. Vel ásættanlegur sigur, verra hefur það verið. Hinn Daninn er Jonas Struck, meðlimur í indíbandinu Swan Lee, en tónlist hans við heimildarmyndina Apolonia Apolonia var tilnefnd (þetta árið var tilnefnt fyrir verk, ekki feril). Ágætis tónlist, en hvorki meira né minna.
Svíarnir, sjálfskipaðir konungar Skandinavíu, lögðu annars vegar til sellókonsert Anders Hillborg frá 2020, sem er heldur uppburðalítill verður að segjast. Mun meira er varið í verk þeirra Söru Parkman og Hampus Norén, Eros Agape Philia. Sprúðlandi skemmtilegt, glettið og tilraunakennd rennireið sem er allrar athygli verð.
Finnarnir mættu með tvennt ólíkt, Linda Fredriksson er djasstónlistarkvár sem þenur mörk og mæri hins mögulega á meðan hljómsveitarverk Ceciliu Damström, Extinctions, fjallar um sögu heimsins frá upphafi til vorra daga og það á tuttugu mínútum. Metnaðinn vantar a.m.k. ekki þarna!
Norðmenn hafa verið afturhaldsmiðaðir lengi vel í þessum verðlaunum og síðasta ár var með sama lagi. Stabat Mater Tyler Futrell er þó gríðarlega áhrifaríkt verk, stingandi fallegt eiginlega. Brigde Önnu Hytta samþættir þá þjóðlagatónlist og klassík.
Álandseyjar sendu LUFT Peters Lång inn, hefðbundið og óspennandi verk og Færeyjar sviptu upp sjálfum Tróndi Bogasyni, eiginmanni Eivarar Pálsdóttur. Verk hans Symphony no. 1 & 2 Sólárið er sérkennilegt svo ekki sé meira sagt.
Grænlendingar höfnuðu þátttöku í ár, hafa m.a. nefnt að í raun sé tilgangslaust að taka þátt þar eð Grænland, Færeyjar og Álandseyjar búa bara að einni tilnefningu og þar með einu atkvæði. Þegar ég hugsa um síðasta ár kom hann nokkuð hressilega upp á yfirborðið, undirtónninn sem marrar statt og stöðugt undir verðlaununum, þar sem greinarhöfundur situr í dómnefnd. Skrifuð, klassísk tónlist er tónlist sem ber að taka alvarlega og stilla fram sem verðlaunaefnum, hitt dótið, popparar eins og Laufey, mega vera með en koma seint til álita sem verðlaunahafar. „Popparar“ hafa vissulega unnið en þessi tilfinning og þessi andi sem ég er að lýsa er samt til staðar.
Það er hægt að velta tilgangi og gildi þessara verðlauna endalaust fyrir sér. Á að rýna í óþekkt, „erfið“ tónskáld sem enginn veit hver eru og um leið fara á svig við einn tilganginn, að laða fólk úti í heimi að norrænni tónlist? Eða fara í hina áttina, einblína á þekktari og „auðmeltari“ nöfn og draga þar með fleiri eyru að norræna tónlistarsviðinu heilt yfir? Persónulega finnst mér mikilvægt að hafa dulinn tilgang verðlaunaafhendinga í heiðri, að málið sé fyrst og fremst að vekja athygli á ástundun tónlistar almennt séð, fremur en hvort þessi tónlistarmaður sé „betri“ eða „verri“. Slíkt er náttúrlega erfitt að mæla, ef ekki ómögulegt.
Deildu!
