Follow
Ljósmynd/Jim Bennett.
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 15. maí, 2021.
Engin miskunn
Caeli er nýtt verk, unnið af Báru Gísladóttur og Skúla Sverrissyni. Tveir tímar af yfirgengilega áhrifaríkri tónlist, seiddri fram með kontrabössum og rafhljóðum. Útkoman er ótrúleg.
Það sem gerir tónlist Báru Gísladóttur að því sem hún er – og er ástæðan fyrir því að æ fleiri eru farnir að sperra eyrun – er að hún er afdráttarlaus. Það er farið inn í innsta kjarna og þetta hreina og tæra sem þar einatt lúrir er einfaldlega sótt og því slengt á borð. Bára er greinilega með sterka innri rödd sem hefur vit á því að hvísla til hennar á ögurstundum: „Bára. Taktu allt helvítis draslið og dömpaðu því bara á mannskapinn. Ekki hika! Út með það. Ekki biðjast afsökunar á einu né neinu!“
Útkoman snertir auðvitað við manni, hvernig er annað hægt? Verk Báru hafa heillað undirritaðan um nokkra hríð og plata hennar frá í fyrra, HIBER , er algerlega framúrskarandi. Ég gat ekki ímyndað mér að það væri hægt að toppa það en hér erum við samt bara nokkrum mánuðum síðar.
Caeli er unnin af Báru og Skúla Sverrissyni og þvílíka tveggja turna talið sem það er! Þau hittust í fyrsta sinn í Mengi árið 2015 og hófu óðar að þreifa fyrir sér með samstarf. Snemma árs 2018 prófuðu þau sig svo áfram í hljóðveri og var það „ein mesta töfrastund sem ég hef átt í tónlist“ samkvæmt fésbókarpósti Báru frá 19. mars, daginn sem platan kom út. Það var Albert Finnbogason sem hljóðritaði og -blandaði plötuna og Sarah Register hljómjafnaði. Bára sjálf sá um listræna hlið umslagsins (nýtti þar myndverk eftir Adrien Converse) en Klara Arnalds hannaði umslagið. Sono Luminus gefur út.
Grjóthörð, miskunnarlaus, reynt á þolmörkin, erfitt, torrætt, óþægilegt. Allt eru þetta lýsingar sem ég hef notað í skrifum mínum um magnað tónmál Báru. Já, tónlistin er á köflum hávær og stríð og hún hristir þig og skekur. En um leið er leitað að stillunni inn á milli. Ég sagði um lokalag HIBER: „Mikil orka og brjálæði en óskiljanleg værð engu að síður,“ og þau Bára og Skúli fara inn í svipaðan samslátt á Caeli . Kannski eru það áhrifin frá Skúla að þessi plata er þó straumlínulagaðri, höggin óvægnari og ljúflegheitin ljúfari. Þannig séð!
Caeli er tveggja tíma ferðalag en augun eru á stilkum allan tímann (eða kannski frekar eyrun?). Það er ekkert annað hægt. Ég vil helst líkja þessu verki við meistaraverk Ingmars Bergmans „Viskningar och rop“ („Cries and Whispers“). Þar er áhorfið (hér hlustunin) meira og minna líkamlegt. Manni líður hálfóþægilega einhvern veginn en maður veit samt upp á hár að maður er að fylgjast með stórkostlegu listaverki opinberast fyrir framan sig. Bassarnir sarga, kráka og ýlfra; þeir druna og buna en undir er sveimkennd og draumofin motta sem ber þá áfram. Þetta er líkt og að synda um í kolniðamyrkum Atlantsál. Með fiðrildi í maganum.
Afdráttarleysið sem ég nefni hér í upphafi er nefnilega algert. Það eru ekki bara tónarnir og hljóðið heldur afstaðan, sýnin. „Algjör list“ sem snertir mann óhjákvæmilega og það þarf engar árans prófgráður til að fatta og njóta. Þú þarft bara eyru.
Plata ársins gerið svo vel, ekki ein einasta spurning. Ég get ekki ímyndað mér að betur verði gert á næstu mánuðum. Tja, nema Bára sjálf hlaði í annað verk.
Deildu!
