Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 15. júlí, 2023.
Færeyingar á brúninni
Ný tónlistarhátíð fór fram í fyrsta sinn í Þórshöfn í Færeyjum um síðustu helgi. Skrapt er samvinnuverkefni Færeyinga og Íslendinga og var pistilritari á staðnum til að taka út herlegheitin.
„Það er rými fyrir þetta,“ segir Kristian Blak, kraftaverkamaður færeyskrar tónlistarmenningar, þegar við ræðum stöðu tónlistarhátíða á eyjunum á barnum Sirkus í miðbæ Þórshafnar. Tónlistarhátíðir eru nefnilega árið um kring í þessu litla samfélagi og spanna þær fjölbreytt úrval tónlistarstíla. En hátíð sem snýst einvörðungu eða svo gott sem um tilraunakennda, framsækna tónlist er spánnýtt. Ég fór að hugsa um fræin sem sáð hafði verið fyrir hátíðina á síðustu mánuðum og árum. Ég man eftir einum af nemendum mínum, nú vini, Heðin Ziska Davidsen, sem talaði um draum sinn um að gera svona nokkuð. „Ég þekki einn gaur í Klakksvík og einn í Þórshöfn,“ sagði hann og var bara hálfpartinn að grínast. Stuttu síðar settu hann og Sunneva Háberg Eysturstein, einn af eigendum Sirkuss, upp raftónlistarkvöldin Ravlitt sem var ákveðinn undanfari Skrapt. Svo þegar bróðir hennar, tónlistarmaðurinn og tónlistarfræðingurinn Knút Háberg Eysturstein, sótti íslensku tilraunatónlistarhátíðina Extreme Chill heim síðastliðið haust birtist risastór ljósapera fyrir ofan höfuðið á honum. Hann vissi hins vegar ekki af því að systir hans hafði þegar komið á tengingum á milli sín, Pans Thorarensen, eins af stofnendum Extreme Chill og Jóels Briem, meðeiganda síns að Sirkus. Skrapt var því þegar komin á fljúgandi rekspöl.
Markmið hátíðarinnar eru skýr. Að setja upp nútímalega „borgar“-hátíð, hvar mörk tónlistarinnar eru þanin. Tónleikar voru á sviði utan við skemmtistaðinn Reinsaríið, ljóðalestur var þar inni fyrr um daginn og matartrukkar skammt frá. Hátíð í bæ!
Marianne Winter hin færeyska opnaði hátíðina á föstudegi og bauð upp á virkilega þétta og nýslegna sálartónlist. Okkar allra besta DJ flugvél og geimskip setti Færeyingana svo á hliðina með gáskafullu en um leið undirfurðulegu setti. Hún vafði áhorfendum um fingur sér og Færeyingarnir voru með spurnaraugu: „Má þetta bara?“ Færeyski raftónlistarmaðurinn Ghost Notes færði okkur svo djúpt og dimmt hipphopp. Á laugardegi hóf Nönne leika, færeyskur R&B/hipphopplistamaður, hvar mýktin ræður ríkjum, hvíslandi tilfinningarapp ofan í kliðmjúka takta og þægilegar hljóðmottur. Áhlýðilegt og nútímalegt. EMP var næst, en þar fóru hetjur úr færeysku tónlistarlífi, áðurnefndur Knút og fleiri. Tónlistin súrkálslegin hústónlist, naumhyggjuleg og svöl undir áhrifum frá NEU! og Kraftwerk m.a. Jakku var annar Færeyingur og dúndraði hann út harðri raftónlist með heimstónlistarhljóðbútum (m.a. færeyskum). Okkar kona, gugusar, kom svo inn á sviðið eins og Taylor Swift væri að spila á Wembley, firnaörugg með sitt frábæra, dramabundna en um leið smellavæna rafpopp. Stórkostleg! Cell7 gerði síðan allt vitlaust með sínu ómótstæðilega, stuðvæna hipphoppi. Magnús Trygvason Eliassen helþéttur á trommunum, Sverrir Björgvinsson vel nettur í plötuklóri og snúðamennsku. Cell7, Ragna Kjartansdóttir, býr að áreynslausum sjarma og fyrr en varði voru Færeyingarnir í trylltum dansi, þó ekki færeyskum. Joe & The Shitboys, færeyskt pönkband og hin alíslenski Hermigervill héldu svo uppi stemningunni út nóttina.
En hátíðin snerist ekki bara um tónlist. Myndin sem aðstandendur eru að reyna að draga upp er stærri. Hátíðin hefur nefnilega alla burði til að vera mikilvæg viðbót við færeyska tónlistarmenningu. Vegna fámennisins eru eyjarnar illa í stakk búnar til að bregðast við nýjum straumum í tónlist og því lengra sem farið er frá miðgildinu, því fámennari verður hópurinn sem er að skapa og sinna „öðruvísi“ tónlist. Sjá athugasemd Heðin Ziska. Ákveðin umgjörð, punktur í dagatalinu, sem snýst um slíka tónlist hjálpar því til við að styrkja fólk og hvetja áfram í þess háttar starfsemi. Tengingar verða til á þannig viðburði, hugmyndir fæðast, drifkraftur sprettur fram. Ef þú ert einn í svefnherberginu og með ekkert færi á að lofta út því sem þú ert að fást við áttu litla möguleika á að vaxa eða þroskast sem listamaður. Ekkert verður til í tómarúmi. Skrapt gæti því virkað sem vel til fundið gróðurhús að því leytinu til.
Deildu!
