Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, fimmtudaginn 14. ágúst.
Kommúnísk keyrsla handan múrs
Ekkert stöðvar þungarokkið, ekki einu sinni eftirlitið og kúgunartilburðirnir sem viðhafðir voru í Austur-Þýskalandi. Pistilritari heimsótti sýningu í Berlín á dögunum sem rekur þá sögu.
Hið svofellda Kulturbrauerei er í Prenzlauerberg-hverfi Berlínar, á horni Danziger Straße, Eberswalder Straße og Schönhauser Allee. Þar má finna ýmiss konar starfsemi og m.a. er þar rekið safn. Um þessar mundir stendur yfir sýning um daglegt líf í gamla Austur-Þýskalandi, vegleg og vönduð og ekki vantar upp á nákvæmnina eins og Þjóðverja er siður. En þýskir geta líka úr klaufum slett og það gat maður séð í annarri sýningu sem var að finna í nærliggjandi rými. Ég vissi ekkert af henni en einn safnvörðurinn á aðalsýningunni hlýtur að hafa séð einhvern brjálæðisglampa í augum mínum. „Kíktu á þungarokkssýninguna, kæri. Þú verður ekki fyrir vonbrigðum.“ Og það reyndist rétt.
Sýningin er hin vandaðasta og tekur á þungarokksmenningu Austur-Þýskalands. Gagnvirk nokkuð, eins og nýjustu safnafræði kveða á um, og hlusta mátti á tóndæmi. Hægt var að sjá plötur sem höfðu verið gefnar út við illan kost, t.d. útgáfur af frægum plötum eins og Highway To Hell með AC/DC sem kom út 1981, tveimur árum eftir fyrstu útgáfu og að sjálfsögðu var það ríkisútgáfan Amiga sem hafði veg og vanda af henni. Þá mátti sjá klæðnað, veggspjöld, veggfána o.s.frv. Maður sökk í stemninguna, andaði að sér árunni sem lék um þessa tíma.
Okkur sem hér búum finnst margt af þessu sérstakt, ef ekki ótrúlegt. Þegar boð og bönn eru í botni og einstaklingslífinu er stýrt af miðlægu, ósveigjanlegu kerfi. Dægurtónlistin, og þar með talið þungarokk, var litin hornauga og þungarokkið átti sérstaklega við ramman reip að draga enda venjulega tengt – þar sem annars staðar – við hömlu- og agaleysi samfara djöfulskap og almennri óæskilegri hegðun. Þungarokkið þreifst því kirfilega neðanjarðar en eins og sannast hefur í gegnum aldirnar er ekki hægt að tjóðra andann að fullu, við verðum að fljúga frjáls og við förum fram af hengiflugi hins mögulega til að sjá til þess að svo verði.
Austur-Þjóðverjar náðu þannig að mynda eigin þungarokkssenu á níunda áratugnum, undir ríkum áhrifum frá þungarokki þess tíma, Judas Priest, Iron Maiden o.s.frv. Senunni var eðlilega sniðinn afar þröngur stakkur og þeir sem vildu stunda þungarokkslífsstílinn lögðu sig í beina lífshættu með því. Þegar komið var fram í áratuginn fór aðeins að slakna á heljargreipunum en rækilega var fylgst með engu að síður og Stasi, leyniþjónustan, skráði allt niður, m.a. fjölda aðdáenda sem voru taldir 1.150 árið 1989. Sérkennileg tala verður að segjast en 16 milljónir bjuggu þá í landinu. En þegar hér var komið sögu voru stjórnvöld tekin að mildast í garð þungarokkaranna, þetta væru fyrst og síðast meinleysisgrey, ekki hættulegir fasistar eins og lagt var upp með þegar „rannsóknir“ hófust í upphafi áratugarins.
Eftir fall múrsins gátu þungarokkarar eystra andað léttar en ákveðin viðhorf til hluta sem urðu til við nefndar aðstæður lifðu áfram með fólki. Á sínum tíma störfuðu Babylon, Biest, Defcon, Pharao og Formel m.a. undir bárujárnsfána og voru samviskusamlega skráðar sem slíkar af skriffinnum kommúnistanna. Meiri stuggur stóð þó af pönkurum en þungarokkurum, t.a.m. Berlínarsveitinni Feeling B sem hafði verið stofnsett árið 1983. First Arsch og Das Elegante Chaos voru líka til þó nokkurra vandræða. Þegar liðið var á 10. áratuginn komu meðlimir úr þessum sveitum saman og stofnuðu með sér hljómsveitina Rammstein, ekki bara eina vinsælustu þungarokkssveit Þýskalands frá upphafi heldur er hún líka ein vinsælasta þungarokkssveit heims, punktur. Austurþýska hugarfarið, tortryggni í garð yfirvalda m.a. og kolsvört kímnigáfa, hefur m.a. ráðið för í einstöku ferðalagi Rammstein-liða um þungarokksheima og auðsætt að kommúnísk neyð kenndi nöktum þungarokkurum að spinna. Getur það verið að lykillinn að farsæld þessarar snilldarsveitar sé falinn í kænskunni sem beita þurfti á ömurlegum eftirlitstímum? Það er efni í annan pistil. En það er a.m.k. ljóst að nákvæmlega ekkert stöðvar þungarokkið og blekbyttum möppudýranna hefði betur verið eytt í annað.
Deildu!
