Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 28. október, 2017
Samkenndin er lykillinn
Billy Bragg hefur á löngum og merkum ferli verið staðfastur málsvari þeirra sem minna mega sín, er umsvifamikill aðgerðasinni og lög hans einatt mótmæla- og baráttusöngvar, sprottnir úr veruleika verkalýðsstéttarinnar.
Líkt og Bubbi Morthens og/eða Bruce Springsteen hefur Bragg oft náð að spegla samfélagslegar hræringar í heimalandi sínu með eftirtektarverðum hætti. Ferill hans vekur óneitanlega spurningar um hlutverk tónlistarmanna í samfélaginu, ábyrgð þeirra og getu til að hafa áhrif á samfélag sitt með beinum hætti en á margan hátt er Bragg sporfari manna eins og Woody Guthrie og Bob Dylan. Aðspurður sagðist Bragg spenntur yfir heimsókn sinni til landsins, en hingað hefur hann ekki komið áður.
„Ég ætla líka að búa til tíma, svo ég geti séð landið og skynjað stemninguna,“ segir Bragg. „Fyrir mér er það algerlega nauðsynlegt þegar maður er á tónleikaferðalögum. Þú verður að fara úr „búblunni“. Þannig að ég á ósýnilegan hund sem ég þarf að fara með í göngutúr tvisvar á dag (kímir í gegnum símann).“
Eitt af nýlegri verkefnum Braggs er bók, Roots, Radicals and Rockers, þar sem hann rekur sögu skiffle-stefnunnar svokölluðu sem hafði mótandi áhrif á ungmenni Bretlands á sjötta áratugnum, eitthvað sem var forveri rokkbyltingarinnar. Bragg segist hafa skrifað bækur áður og hann sé svona að venjast þeirri vinnu, smátt og smátt.
„Sumir skrifa eitthvað á hverjum degi en það hentar mér ekki, þar sem ég er oft á ferð og flugi. Þetta ár er búið að vera sérstaklega uppfullt. Þegar ég sá gat í dagskránni setti ég hins vegar upp áætlun og skrifaði þetta í ákveðnum hólfum á daginn, frá þrjú til fimm og svo aftur frá sex til átta. Skiffle var athyglisvert fyrirbæri, þar sem breskir unglingar samsömuðu sig við afrískættaða tónlist frá Bandaríkjunum. Í mínum huga var skiffle upprunalega pönkið og það eru glettileg líkindi með þessum stefnum, líftíminn var stuttur en arfleifðin mjög mikil og rík. Mér finnst þessi stefna ekki hafa fengið nægilega mikla vigt í umræðunni. Þær bækur sem eru til um skiffle eru skrifaðar af fólki sem upplifði senuna á sínum tíma, meira svona lýsingar og upprifjun á því sem var. Ég set þetta hins vegar í samhengi við það sem er að gerast í dag og reyni að skilja þetta út frá því hvernig dægurtónlistarmenning þróaðist svo í Bretlandi. En bókin var líka skrifuð til að hressa mig við hvað lagasmíðar varðar. Taka smá frí og koma aftur inn í þær með nýja orku en tónlistin er auðvitað megintjáningarformið mitt.“
Hvaða breytingar viltu?
Spurður um tækifæri almennings til að koma á einhverjum breytingum í kerfinu setur Bragg fram athyglisverðan punkt.
„Donald Trump. Það er nú skínandi dæmi um breytingar sem koma frá grasrótinni,“ segir hann nokkuð þurrlega. „Og Brexit. Þannig að þetta fer eftir því hvernig breytingu þú vilt. Hvað þessi dæmi varðar þarftu eðlilega að spyrja þig, hver er ástæðan? Hvaða þættir í samfélagsgerðinni ollu þessu? Ég held að fólk hafi viljað breytingar en þær voru ekki í boði. Hillary Clinton var fulltrúi elítunnar. Engra breytinga var að vænta fyrir þetta fólk, þannig að það setur hlutina í uppnám viljandi. Þetta er eina leiðin fyrir það til að hefna sín á þeim sem hafa verið að setja þeirra líf í uppnám. Og með „þeim“ á ég við fjármagnseigendurna, hverra vagn var dreginn af Hillary.“
Bragg trúir rækilega á mátt tónlistarinnar til að sameina, þá sérstaklega þegar hún er flutt á tónleikum eða í hverju því rými þar sem hópur er samankominn.
„Tónlistin getur endurhlaðið fólk, hvílt það frá stafræna gjamminu sem umlykur okkur í dag,“ segir Bragg og er nú farinn að rúlla. „Þegar fólk kemur saman, syngur saman, dvelur saman í þessum augnablikum þá hreinlega finnur þú áhrifin. Og þetta eru góð áhrif. Þú finnur að þú ert ekki einn í þessu ströggli, að það er til fólk sem er ekki sama. Kapítalismi, íhaldssemi, þetta eru ekki helstu óvinirnir í dag. Það eru vantraustið og tortryggnin sem eru aðalóvinirnir, tilfinningin að ekkert muni breytast nokkurn tímann. Að koma saman og syngja getur grætt ýmislegt og listamaðurinn er sannarlega með hlutverk en það er erfitt fyrir hann að breyta einhverju. Breytingarnar koma frá áheyrendunum, fólkinu. Valdið til breytinga er þar.“
Bragg sér ekki endilega mun á því að spila tónlist og vera aðgerðasinni, í hans huga er þetta kirfilega samfléttað. „Tónlist gefur okkur leið að aukinni samkennd. Hún er bundin í tónlistina og veitir okkur möguleika á að skilja fólk sem við höfum aldrei hitt, skilja aðstæður sem þú hefur aldrei verið í. Samkenndin er lykillinn, ekki samúð, heldur samkennd.“
Bragg segist sjá sjálfan sig fyrst og fremst sem miðlara eða „communicator“ eins og hann orðar það. „Þú þarft að skilja, að þú ert að fást við heiminn eins og hann er, ekki eins og þú vildir að hann væri. Þú vildir að það væri sólskin úti en það er rigning. Þannig að ef þú ferð út á bolnum verður þú rennblautur. Þegar ég var að alast upp var tónlistin eini vettvangurinn sem við höfðum ef við ætluðum að tala til fjöldans. Leiðirnir eru fleiri í dag. En ég gerði það sem ég þurfti að gera, lærði á gítarinn og byrjaði, innblásinn af pönktónlistinni sem var í kringum mig þá. Og hugmyndirnar þaðan eru enn þann dag í dag leiðarljósið mitt.“
Deildu!
