Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 2. janúar, 2021.
Ómur hinna fordæmdu
Dalalæða er sveitin, Dysjar er platan og verkefnið einstakt samkrull tónlistar, ljóðlistar og samfélagssögu Íslands hvar aftökur fyrri alda spila burðarrullu.
Tónlist plötunnar er samin af Hannesi Helgasyni en um ljóðagerð sér Jóhannes Birgir Pálmason. Dalalæða er svo skipuð: Hannes Helgason (píanó), Jóel Pálsson (bassaklarínett, kontrabassaklarínett, sópransaxófónn), Jóhannes Birgir Pálmason (ljóðagerð og ljóðalestur, hljóðsmölun), Magnús Trygvason Eliassen (trommur) og Valdimar Kolbeinn Sigurjónsson (kontrabassi).
Í tónlistinni má finna samslátt ólíkra þátta. Tónlistin er drungaleg, myrkradjass nánast. Blástur Jóels tónar draugalega yfir naumhyggjulegum bassa og trommum, klingjandi píanó lúrir á bak við og ókennileg rafhljóð brjóta upp. Ljóða- og kvæðahefð Íslendinga fær einnig sess en Jóhannes les upp hrollvekjandi rímur sem tengjast inn í miður skemmtilega atburði úr Íslandssögunni. Ljóð Jóhannesar koma inn á atburði sem gerð er grein fyrir í verkefninu Dysjar hinna dæmdu sem segir frá aftökum sem áttu sér stað á Íslandi frá 16. öld fram á 19. öld. Það er Steinunn Kristjánsdóttir, prófessor í fornleifafræði við Háskóla Íslands, sem stýrir því verkefni og eru hún og tónlistarmennirnir í virku samtali. Dysjar er því í raun beint samstarf lista- og fræðaheims.
Í samtali við albumm.is lýsir Hannes því hvernig hann og Jóhannes vinur hans byrjuðu að skissa upp hugmyndir um mitt ár 2019. Um haustið var svo hóað í restina af hópnum og verkið frumflutt á Jazzhátíð í ágúst á þessu ári. Upptökur sjálfrar plötunnar fóru fram í Sundlauginni í febrúar og var það hinn mæti Albert Finnbogason sem upptökustýrði og hljóðblandaði. Finnur Hákonarson hljómjafnaði en Þórir Georg sá um umslagshönnun.
Ekki er loku fyrir það skotið að Dalalæða og Steinunn muni útvíkka þetta verkefni enn frekar og það verði flutt á áhugaverðum stöðum í nágrenni Reykjavíkur, stöðum sem myndu henta vel undir rétta stemningu, og er Albert þeim innan handar um þá hljóðhönnun. Heimsfaraldurinn mun þá stýra þeim málum líka. Ný plata eður verkefni er þá einnig í burðarliðnum og yrði það gefið út fyrir jólin 2021. Það er hið nýstofnaða VAX sem gefur út og er þetta fyrsta útgáfa þess. Vínillinn kemur bara út í 150 eintökum en þar er m.a. að finna forláta upplýsingablað hvar þema hvers lags er lýst af nákvæmni. Hannes er einn af stofnendum VAX og segir hann í samtali við albumm.is að VAX eigi að vera „regnhlíf utan um hljómsveitir og verkefni tengd þeim sem standa að félaginu. Megintilgangurinn er að skapa umgjörð utan um verkefnin, bæði hvað varðar tónlistarútgáfu en einnig til þess að standa að öflugu kynningar- og markaðsstarfi á Íslandi og erlendis.“ Stefnt er að nokkuð blómlegri útgáfu á þessu ári, 2021.
Dysjar er að sönnu einstakt verkefni. Það er ekki oft sem unnið er beint með texta og í raun hrein fræði úr háskólamenningu landsins. Hér er í raun verið að byggja brú. Háskólafólk á nú færi á að sjá að hægt er að matreiða þá vinnu sem þar fer fram með smekklegum hætti ofan í almenning. Að sama skapi fá unnendur jaðarbundins spunadjass og tilraunatónlistar óvænta innsýn í hörmungarhliðar Íslandssögunnar. Vakna hressilega til vitundar um ósanngirni og rangindi sem þar þrifust af krafti – allt saman við hrynbundinn og þéttan undirleik Dalalæðu! Tvær flugur slegnar í einu kraftmiklu og glæsilegu höggi.
Deildu!
