Follow
píanó við flutning á eigin tónsmíðum.
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 22. apríl, 2023.
Stokkið í eldinn
Kristján Martinsson á sæmilega langan feril að baki en hann stígur nú fram í fyrsta sinn með sólóplötu. Stökkið heitir gripurinn og er innihaldið í senn kunnuglegt og ókennilegt.
Kristján er fjölhæfur skolli; píanóleikari, flautuleikari og tónskáld og er með aðsetur í Amsterdam, Hollandi. Ég varð fyrst var við hann er hann keyrði K Tríó og fleira fólk tók eftir honum þar enda hlotnaðist tríóinu alþjóðlegar viðurkenningar sem íslenskar. Kristján, sem er fæddur árið 1986, lauk meistaranámi við Conservatorium van Amsterdam árið 2014 og hefur starfað við tónlist síðan en hann fluttist til Hollands árið 2008 eftir nám við FÍH.
Það var svo í hitteðfyrra sem hann fór að leggja ríkari áherslu á einleiksverk sín en þar eru píanó og þverflauta í forgrunni. Platan Stökk, sem inniheldur þessar smíðar, kom út á síðasta ári í gegnum Reykjavík Record Shop og á þeim skoðar Kristján rætur sínar sem Norðurlandabúi, rætur sínar í þesslegum djassi og fléttar þessu svo saman við reynslu sína af spunasenu Amsterdam/Hollands.
Platan er rétt undir hálftíma að lengd og á henni er ansi sérstæð stemning. Hún gefur sig ekki alveg strax, hljómar jafnvel „venjulega“ í blábyrjun hlustunar en eftir endurtekna yfirlegu tekur hún að breiða úr sér. Þetta var eitt af þeim verkum sem stóðu dálítið út úr þegar ég var við vinnu fyrir Kraumsverðlaunin og nótaði ég hana hjá mér, þó ekki hlyti hún nú brautargengi undir rest. En skrifa skyldi ég um hana ákvað ég!
„Einn heima“ opnar plötuna, píanólag í nánast „Satie“-ískum gír. Hljómarnir sosum venjulegir en samsetningin er það ekki (ég veit ekki hvort þetta meikar sens). Þetta eru eiginlega dulin undirfurðulegheit, venjulegt lag sem er samt óvenjulegt. Andblærinn er gamaldags, heimilislegur, íslenskur og allt þetta er í raun undirstungið með umslagshönnuninni. „Svartur steinn“ viðheldur þessu, ögn rólegra og er ekki beint djass, mun meira í nokkurs konar nútímatónlistargír. Píanóslögin eru temmilega naumhyggjuleg en hóta því að fara út af teinum á sama tíma. Skringileg bakgrunnshljóð hefjast um miðbik lagsins og Kristján er farinn að dýfa tónrásunum í, tja, mildilegt sýrubað getum við sagt. Það er búið að draga okkur á lúmskan hátt inn og nú geta töfrabrögðin hafist!
Og það er gert á „Sýkill“ (hvílíkt nafn). Píanóið er hagnýtt en undir er skruð sem ég festi ekki hendur á og yfir er flautan góða. Þetta er allt saman giska áhrifaríkt.
„Búi“ er bundið í nokkurs konar „ambient“-stemningu, það hefst fremur draugalega en svo er farið af stað í píanóglitur saman með flautuleik. Enn er ýtt og þanið, lagið er ekki „eðlilegt“ og Kristján greinilega hættur að dulbúa óvenjuleg lög sem venjuleg. Þetta er bara óvenjulegt! Þetta er lúmskt framsækið og meðfram þyngslunum sem lagið ber með sér er fegurð. Já, hún er þarna líka.
„Bron“ er meira í ætt við upphafslagið. Ég skynja þetta skandinavíska og stundum er færeyskur keimur yfir (Kristian Blak), jaðardjass keyrður saman við nútímatónlist. „Ótroðinn slóði“ er píanólag en bundið ógreinilegum skruðningum, dula sem Kristján klæðir sum laganna í. Áferðin verður því nett skrítin, líkt og upptakan hafi verið gerð á bilað kassettutæki. „Ónotaðir sokkar“ skartar líka ókennilegu slagverki, flautuleik og hressilegum andardrætti frá okkar besta. „Og aldrei aftur“ er tilraunaflautulag, sérkennilega blásið og yfir þungir, myrkir tónar. Það er eins og þessi smíð komi aftan úr öldum hreinlega. „Miðja kviku“ er léttara – á mælikvarða Kristjáns – glingrandi píanóleikur ber það. Lokað er með „Sandalda“ hvar flauta og píanó dansa saman af list.
Eins og ég hef lýst, stemningin hér er spennandi, sperrir mín eyru og á einhvern hátt er allt eðilegt og aðlaðandi um leið og það er það alls ekki. Ég á erfitt með að útskýra nákvæmlega hvað ég á við með þessu enda er það óþarfi. Besta tónlistin sleppur alltaf undan slíku.
Deildu!
