Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 20. júní, 2020.
Margslunginn er sá maður
Ný plata frá Bob Dylan, með nýju og frumsömdu efni, kom út í gær. Kallast hún Rough and Rowdy Ways. Síðasta plata með slíku efni, Tempest, kom út fyrir átta árum og spennan því mikil.
Þeir sem hafa séð Dont Look Back- heimildamyndina hafa séð Dylan hlæja og fíflast. Viðtöl undanfarin ár, sjaldgæf vissulega, sýna jafnframt að hann getur talað, tjáð sig og hefur skoðanir á ómerkilegustu hlutum. Engu að síður er þetta sá dægurtónlistarmaður sögunnar sem hefur náð að búa til hvað mesta mýtu í kringum sig. Elvis, Lennon, Syd Barrett … enginn kemst nálægt Dylan að þessu leytinu til. Hann er dýrkaður. Og maðurinn er Nóbelsverðlaunahafi. Popphjartað í mér tók aukakipp þegar það gerðist, en ein sönnunin á því að það fælist dýpt og alvara í geira sem ætíð er slengt saman við skemmtan og afþreyingu. Er ég einn um það að sjá svo Dylan fyrir mér skellilhlæjandi að þessu öllu saman? Mýtunni, umræðunum og stanslausa snillingatalinu? „Ég er dans- og söngvamaður,“ sagði hann eitt sinn og glotti við tönn.
Ég las einhvers staðar, gott ef hann sagði það ekki sjálfur, að hann væri hættur að semja lög, þau kæmu ekki lengur til hans. Þetta er ástæðan fyrir því að síðustu þrjár plötur hafa allar verið tökulagaplötur, þar sem efniviðurinn er meira og minna gömul amerísk dægurlög. Shadows in the Night (2015) innihélt lög sem Frank Sinatra hafði fengist við (!) og hún er frábær. Líður svo létt um að á köflum er eins og maður sé að hlusta á „ambient“ plötu eftir Brian Eno. Rosalegt andrúmsloft og eiginlega meistaralegt. Fallen Angels (2016) var meira af því sama, óinnblásnari og Triplicate (2017) var þreföld og enn meira af því sama. Mistæk en allar eiga þessar plötur það sameiginlegt að lulla áfram í torkennilegum gír, eru svona varla á staðnum einhvern veginn. Til bölvunar og blessunar.
Áður en ég lýsi nýju plötunni langar mig aðeins til að nefna nokkrar af síðustu plötum Dylan. Margir sverja reyndar og sárt við leggja að síðasta meistaraverk Dylans sé Time out of Mind (1997) sem hann tók upp með Daniel Lanois. Eftir hana gaf hann út tvær plötur með tónleikasveit sinni, Love and Theft (2001) og Modern Times (2006), svo þéttar að vatnið kemst ekki á milli. Þessi dampur datt dálítið niður á Together Through Life (2009) en jólaplata Dylans það sama ár kom honum aftur á kúrs, algerlega magnað verk (og það er önnur umræða. Flettið því upp!). Tempest (2012) fylgdi svo svipuðum línum og allar þessar plötur. Amerísk tónlist, í sinni víðustu mynd, í forgrunni. Blús (mikið af honum), djass, rokkabillí, þjóðlagatónlist, tex-mex o.s.frv.
Forsmekkurinn að nýju plötunni var svo allsvakalegur. „Murder Most Foul“ er sautján mínútna lag sem fjallar um morðið á John F. Kennedy. Lag sem er varla lag, hljóðfæraleikur svo fjarlægur og afstrakt að byggingin minnti um margt á ambient-sprettina á áðurnefndum tökulagaplötum. „I Contain Multitudes“ kom svo þremur vikum síðar. Styttra, en í sama gír samt. Nöfn og vísanir út og suður og sveittir Dylan-fræðingar garfandi í gömlum ljóðabókum, finnandi heimildir og vísbendingar. Þriðja lagið sem við höfum fengið að heyra, „False Prophet“ gaf svo loks til kynna að við yrðum ekki bara svífandi um í ókennilegri hljómaþoku. Grimmur og dökkur blúsari, með hörðum riffum og rífandi rödd.
Þetta er skrifað á fimmtudegi og ég er loksins komin með plötuna í hendur. Dómar hafa verið að birtast og eru allir á eina lund. Meistaraverk. Hún rúllar núna í forstofunni og mér líst vel á, verð ég að segja. En hún þarf að vera til aðeins lengur áður en stóridómur verður felldur. Maður hefur svona á tilfinningunni að þessi langa bið sé að byrgja fólki gagnrýnissýn og ábyggilega margt til í því. En Dylan ypptir væntanlega öxlum. Hann þarf ekki að sanna nokkurn skapaðan hlut lengur.
Deildu!
