Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 13. desember, 2014
Dásemdir jólatónlistarinnar: Fyrri hluti
• Jólatónlist er stórmerkilegt fyrirbæri og krefst allrar athygli
• Fyrirbærið, sem er bæði dáð og hatað, skoðað í tveimur pistlum
Ó já, kæri lesandi, ég er mikill áhugamaður um jólatónlist og á í nákvæmlega engum vandræðum er hún bylur á okkur linnulítið í nóvember, desember og alla leiðina fram í janúar. Þessi fíkn mín – ef svo má kalla – hefur ágerst með árunum ef eitthvað er. Og saman fer einlæg, tónlistarleg nautn og akademískur áhugi á fyrirbærinu, sem er nýrri af nálinni. Ég ætla að gera grein fyrir margbreytileika þessa undarlega geira hér og svo aftur eftir viku. Reyni semsagt að endurspegla þennan botnlausa áhuga minn með fjölda pistla!
Nýmeti
Upprunalega ætlaði ég að helga einn pistil nýútgefinni jólatónlist en ég hvarf frá því, einfaldlega vegna lítillar endurnýjunar þetta árið. Það sem kannski stendur upp úr er plata Mark Kozelek, fyrrverandi leiðtoga Red House Painters, og svo algerlega úr hinni áttinni, jólaplata með Darius Rucker, leiðtoga Hootie & The Blowfish. Gekk ég meira að segja svo langt – fór eiginlega yfir sjó og land – að hlusta á þann grip og líkaði óvenju vel (segir samt meira um það hversu heillum horfinn ég er þegar kemur að þessum efnum…). Það tekur því varla að minnast á annað og þetta gengur á með éljum, sum jólin dæla stjörnur frá sér nýjum hátíðarplötum en liggja svo í leynum þess á milli. Hins vegar hef ég verið að finna aragrúa af gömlu efni sem þó er nýtt fyrir mér. Af gleðilegri uppgötvunum vil ég nefna jólaplötu John Fahey frá 1968, The New Possibility, virkilega flott dæmi þar sem þessi um margt óvenjulegi gítarleikari leikur sér glæsilega með þekkt sem óþekkt jólalög. Úr svipuðum ranni er jólaplata með Pete Seeger og hin enska Albion Band á einnig jólaplötu þar sem alþýðutónlistarblærinn er í forgrunni. Þessar plötur fann ég flestar með því að rita „christmas album“ inn í Spotify-veituna. Jólaplata með Louvin bræðrum skilaði sér þannig til mín og er hún eðlilega dásamleg (þessi samsöngur, maður!). Ég vil þá líka nefna plötu Bright Eyes frá 2002 sem hefur verið að sökkva dýpra inn í mig með hverjum jólum. Í „Low“-gír dálítið (hér vísa ég í stórkostlega jólaplötu þeirrar sveitar frá 1999), nýbylgjunálgunin tilfinnanleg og hún bara svínvirkar.
Hörkutól
Aðgengi að tónlist hefur auðvitað aldrei verið jafn svakalegt og í dag og hina ýmsu spilunarlista má finna, hvort heldur í gegnum streymisveitur eða youtube (þar er t.d. ansi skemmtilegur listi eftir John Waters og þið getið því rétt ímyndað ykkur hvernig innihaldið er). Kántríið hefur skilað fjölmörgum jólaplötum og eru harðjaxlar eins og Johnny Cash og Merle Haggard ekki undanskildir. Hef notið jólalaga þess síðarnefnda mikið. Það er einhver galdur falinn í því að hlusta á hörkutól sinna mjúku hliðinni.
Svo heyrði ég nánast fyrir tilviljun jólaplötu með James Brown frá 1999 sem var ofboðslega vond. Hann tók hins vegar upp þrjár í árdaga sem eru unaðslegar; James Brown Sings Christmas Songs (’66), A Soulful Christmas (’68) og Hey America It’s Christmas (’70). Þegar maður er í þessu miðju finnst manni eins og allir og amma þín líka hafi gert jólaplötu. En ýmsir eru enn eftir. Neil Young. Væri það eitthvað? Í næsta pistli munum við taka fyrir lélegar jólaplötur (af nógu er að taka) og klassíska kjörgripi (og af nógu er að taka þar einnig). Gleðileg tónlistarjól.
Deildu!
