Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 19. nóvember, 2022.
Hjartað er ofurafl
Wonder Days er ný plata eftir Elízu Newman. Um er að ræða fimmtu sólóplötu söngkonunnar sem gerði garðinn frægan hér áður fyrr með Kolrössu krókríðandi/Bellatrix.
Elíza Newman kom fyrst fram í sviðsljósið með Kolrössu krókríðandi en sveitin keflvíska bar sigur úr býtum í Músiktilraunum árið 1992 með miklum glæsibrag. Sveitin varð fljótlega ein helsta neðanjarðarrokksveit landsins og leiddi þá bylgju á tíunda áratugnum ásamt sveitum eins og Botnleðju, Mausi og Ensími. Elíza hefur starfað við tónlist allar götur síðan og farið víða í tónlistarsköpun sinni og „samið allt frá pönki til óperu til Eurovision-laga með smá stoppi á Eyjafjallajökli og nú síðast Fagradalsfjalli!“, eins og segir í glettinni fréttatilkynningu. Hún starfaði erlendis lengi og hefur gefið út fimm plötur með Kolrössu/Bellatrix, eina með hljómsveitinni Skandinaviu og fjórar sólóplötur til þessa. Síðasta breiðskífa Elízu, Straumhvörf, hlaut m.a tvær tilnefningar til Íslensku tónlistarverðlaunanna. Straumhvörf er heimakær, grunduð plata, hvar Elíza lék sér m.a. að andstæðum. Um hana sagði ég á vettvangi RÚV: „Þannig rúllar platan, Elíza leyfir alls kyns tilfinningum að streyma fram og skiptast á gáskafull, orkurík lög og harmrænar ballöður. Platan fer upp og niður – eins og lífið sjálft. Textarnir eru einlægir, en líka fyndnir og grallarakenndir – líkt og söngkonan.“
Platan nýja inniheldur tólf frumsamin lög og stjórnaði Elíza upptökum á plötunni ásamt því að syngja, spila á fiðlu, gítar, bassa, píanó og ukulele. Gísli Kristjánsson hljóðblandaði plötuna og spilaði á gítar, bassa, trommur og hljómborð og Simon Davis spilaði á píanó, hljómborð og gítar. Njal Frode Lie hljómjafnaði.
Elísa sagði pistilritara að hún hefði viljað leyfa plötunni að flæða dálítið óheftri áfram, gefa lögunum rými og hún hafi t.d. elskað að „fiðlast svolítið á plötunni.“ Hljóðfæraleikur er afslappaður og lausbeislaður og hún spilaði sjálf á gítara, bassa, ukulele og píanó.
„Icebergs“ opnar plötuna, lag með flott og öruggt drif og undir áhrifum frá Sandy Denny eins og Elíza útskýrði fyrir mér en hún var svo góð að hleypa mér inn í pælingar sínar um hvert og eitt lag. Þannig er „Silverlining“ afar áhrifaríkt og fallegt, „lagið sem bjargaði lífi mínu, kom til mín þegar ég hélt að ekkert væri eftir og blés mér kjark í brjóst.“ Það heyrist líka svo ofsa vel en Elíza barðist við krabbamein fyrir nokkrum misserum og hafði betur. Lögin koma svo eitt af öðru og eru með alls kyns sniði, ekki ósvipað og síðast. „Maybe Someday“ er ærsla- og gleðiríkt á meðan „Wonder Days“ er innilegt og umvefjandi.
„Ósýnileg“ er frábært og er m.a. innslag í yfirstandandi – og eilífa – baráttu fyrir kynjajafnrétti. Talað er um að taka pláss, færa sig ekki og þessi lína er góð: „Þú mátt alveg vanmeta mig / En hjarta mitt er ofurafl.“ Eðlilega koma upp hugrenningatengsl við Kolrössu krókríðandi árið 1992 þegar þær, unglingar, tóku pláss svo um munaði, gáfu feðraveldinu löngutöngina og rokkuðu sig inn í tónlistarsögu landsins með ógleymanlegum töffaraskap.
Þrjú síðustu lögin lýsa ágætlega fjölskrúðugheitunum hérna. „Fagradalsfjall (You’re So Pretty)“ er stórgóð smíð og eftirminnileg, „Eldfjallaslagari númer tvö, en ekki hvað?,“ segir Elíza mér og hlær. „Edge of Nowhere“ er gott dæmi um þennan háttfrjálsa, styrkjandi anda sem leikur um plötuna og „Greatest Love Story Untold“ er „vampíruballaða“ samkvæmt höfundi, hvar ástin sigrar allt – meira að segja tímann. Allt í allt vel heppnað verk og stæðilegt frá Elízu og mér finnst þessar tvær síðustu plötur hennar svo fínar eitthvað. Yfir þeim er mild fegurð saman með sátt og æðruleysi, plötur sem er bara hægt að knýja fram er reynslan er farin að hafa sitt að segja.
Elíza lýsir Wonder Days sem mjög persónulegu verki eða eins og fram kemur í fréttatilkynningu: „Tónlistin bjargaði mér þegar ég hélt ég hefði ekkert meira að gefa. Hún veitti mér kjark og huggun og dró mig af stað. Það er ómetanleg gjöf að geta samið tónlist þegar maður er að jafna sig eftir erfið veikindi, í einangrun í miðju Covid, ein úti í sveit! Vonandi talar hún til einhvers sem þarf á því að halda.”
Fram undan er tónleikahald þar sem platan verður flutt með hljómsveit og órafmagnað.
Deildu!
