Follow
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 5. ágúst, 2023
Hrein, tær og hugrökk
Sviplegt fráfall Sinéad O’Connor sendi höggbylgju í gegnum poppheima fyrir rétt rúmri viku. Áhrifin voru reyndar tilfinnanleg víðar og alls ekki bundin við tónlistarbransann. Lítum til arfleifðar þessarar ótrúlegu tónlistarkonu.
Þegar þú býrð með djöflinum kemstu fljótt að því að Guð er til.“ Uppvaxtarár Sinéad O’Connor voru með slíkum hætti að í raun er það kraftaverk að hún hafi þó komist á sextugsaldurinn. Hinir næmustu og viðkvæmustu eru sterkastir og hún er líkast til skýrasta dæmið sem við popplendingar eigum um slíkt. Hvernig hún fangaði heiminn með ótrúlegri tónlist sinni, framkomu og verund með allan þennan hrylling á bakinu og storkaði ömurlegu, kerfislægu óréttlæti með gjörðum og orðum. Alls óhrædd en þurfti að gjalda fyrir það dýru verði. Því dýrasta. Ferill hennar náði sér aldrei á strik eftir páfamótmælin miklu og hlálegt að fylgjast með mörgu af því fólki sem sat til hliðar þegar skamma-stormurinn barði á henni klappa hana upp sem dýrling í dag.
Sinéad O’Connor laust niður eins og eldingu í popplandslagið árið 1987 er fyrsta plata hennar, The Lion and the Cobra, kom út. Með snoðuðum kolli, heilmiklu „attitjúdi“ og óendanlegri útgeislun hristi hún upp í meginstraumsmarkaðnum svo um munaði og áttu menn og konur fullt í fangi með að taka utan um það sem í gangi var. Feðraveldið fór að sjálfsögðu í yfirgír um leið enda ekkert eins hættulegt og kvenfólk sem rekst illa innan þess og hefðbundnar úthrópanir um geðveiki og móðursýki fóru svo gott sem sjálfvirkt af stað.
Sinéad var hins vegar bara að vera hún sjálf. Sagði satt og var óhrædd við það. Írskur bakgrunnurinn og uppeldið lá sem mara á henni en hún sigldi í gegnum allt eins og brimbrjótur. Fyrst um sinn. Tónlist Sinéad veltist ekki um í tómarúmi, þetta var tímabil sterkra kvenna og söngvaskálda, listakonur eins og Tracy Chapman, Suzanne Vega, Natalie Merchant (10.000 Maniacs) og Björk fóru með himinskautum og Sinéad rann vel inn í þá stemningu.
Um margt var Sinéad langt á undan sinni samtíð og sá femíníski kraftur sem lék um marga listamenn á tíunda áratugnum (Alanis) kviknaði að mörgu leyti hjá henni. Samfara sannleiksástinni, hugrekkinu og tónlistarhæfileikunum situr þessi femíníski kraftur djúpt í eftirlifendum. Sá þáttur hefur verið mjög áberandi í því flóði minningabrota og heiðrana sem hefur dunið á okkur. Konur rifja upp hversu mikilvæg Sinéad hafi verið þeim á unglingsárum, bara með því að „vera“, og allt kemur þetta úr innsta kjarna. Ég held úti hlaðvarpi í félagi við tvo aðra „stráka“ og við tókum Sinéad fyrir á dögunum. Umræður í kjölfar þess þáttar urðu vel heitar og ég fattaði í kjölfarið að þótt ég gæti reifað hinar og þessar b-hliðar þá gæti ég, eðlilega, aldrei skilið til fulls hversu mikilvæg og hjartfólgin Sinéad er kvenfólki vegna þeirrar baráttu sem hún háði, ein og yfirgefin í raun réttri. Ég held að við munum eyða næstu árum og áratugum í að skilja þetta almennilega og ég vona innilega að hrútar haldi sig til hlés að mestu og hlusti frekar en að gaspra þegar greiningarnar fara í gang (segir karlmaðurinn sem er að skrifa þessa grein!).
Þessi djúpúðgi hjartaþjófur var víst með plötu í vinnslu undir það síðasta og vonandi verður hægt að koma því efni út með einum eða öðrum hætti. Ég mæli líka eindregið með heimildarmyndinni Nothing Compares sem út kom í fyrra.
FIMM BESTU LÖG SINÉAD O’CONNOR
- „Troy“
Að hugsa sér að þetta lag hafi verið fyrsta smáskífan af fyrstu breiðskífu Sinéad! Magnað uppgjör brotins barns við skelfilegar uppeldisaðstæður, jafn erfið áhlustun og þegar maður heyrði þetta fyrst. Ótrúlegt lag.
- „You Made Me The Thief Of Your Heart“
Virkilega sterkt lag úr myndinni In The Name Of The Father (1994). Tripphopp-taktar, strengir og írskir hljómar nýttir til fullnustu og söngur Sinéad í senn seiðandi og ástríðufullur.
- „Nothing Compares 2 U“
Það er ekki hægt að ofspila þetta lag sem er bara göldrum líkast. Sinéad fer einfaldlega með okkur á annan stað í söngnum og tíminn stoppar.
- „Mandinka“
Frábær rokkari af fyrstu plötunni (The Lion And The Cobra, 1987) og ógleymanlegt þegar Sinéad flutti lagið á Grammy-verðlaunahátíðinni 1989. Gæsahúð þegar hún syngur „See the flame!“.
- „Black Boys On Mopeds“
Pólitísk athafnasemi Sinéad var til hreinnar fyrirmyndar, hvort heldur það var hversdagspólitík eða alþjóða-. Hér sendir hún Járnfrúnni sterk skilaboð og flettir glæsilega af tvöfeldninni sem því miður ræður allri stjórnmálastarfsemi á endanum.
Deildu!
