Follow
[Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 5. apríl, 2014]
Bítlarnir á jaðrinum
• Hvað segja sölulistar um tónlistarsmekk fólks?
• Vinsælir listamenn ekki eins „vinsælir“ og ætla mætti
Þetta byrjaði sakleysislega. Hér í háskólanum í Edinborg, þar sem ég er við tónlistarfræðanám, var í einum tímanum ákveðið að ræða lista síðasta árs yfir fimm mest seldu smáskífurnar/lögin í Bretlandi. Markmiðið var að ræða þessi lög, spá í þau og spekúlera og reyna að sjá út hvað þau segðu um tónlistarlandslag samtímans. Lögin voru – í röð eftir sölutölum – með Robin Thicke („Blurred Lines“), Daft Punk („Get Lucky“), Avici („Wake Me Up“), Passenger („Let Her Go“) og Naughty Boy („La La La“). Thicke seldi eina og hálfa milljóna eintaka af sínu lagi og aðrir voru í kringum milljónina.
Forgangsröðun
Það segir ýmislegt um mig, aldur minn, smekk og forgangsröðun hvað neyslu tónlistar varðar að ég hafði aldrei heyrt á Avici eða Naughty Boy minnst og ég hafði svona rétt svo heyrt Passenger getið. En lögin kannaðist ég öll við, mismikið þó. Passenger-lagið kunni ég t.a.m. nokkurn veginn utan að en aldrei hafði ég sett það meðvitað á einhvers staðar, í geislaspilara, tónhlöðu eða Spotify, eða leitað eftir því að heyra það á nokkurn hátt. Ég var ekki einn um þetta (var einhver að tala um fílabeinsturn?) og þegar hópurinn fór að grafast fyrir um þetta kom í ljós að lögin glymja látlaust í auglýsingum, í sjónvarpi, kvikmyndum, útvarpi og matvöruverslunum. Þau síast m.ö.o. hægt og bítandi inn í hausinn á þér án þess að þú verðir þess beint vart. Það eina sem þú þarft að gera er að vera sæmilega virkur samfélagsþegn.
Mektarár
Fólk fór í framhaldinu að forvitnast um lista frá öðrum árum og eitt okkar fór að fletta þeim upp í tölvunni. Fóru þá að renna tvær grímur á mannskapinn. Oftar en ekki þekkti fólk lítið til þeirra laga sem voru hvað söluhæst og var sama á hvaða áratug var borið niður (aldur fólks spilaði eitthvað inn í en engu að síður, þetta var á tímabili furðulegt). Ákveðið var að fletta árinu 1967 upp, því mektarári popptónlistarinnar, og menn biðu í ofvæni eftir því að heyra nöfn Bítlanna, Stones, Kinks, Small Faces og Who lesin upp. En brosin frusu. Enginn þessara listamanna átti lag. Ekki einu sinni Bítlarnir. Þrjú efstu sætin voru hins vegar í höndum Engelbert Humperdinck og í fjórða sæti var Anita Harris (hver er það?). Að vísu voru Procol Harum þarna með „A Whiter Shade of Pale“ og Monkees með „I’m a Believer“ og voru það einu fulltrúar þess sem mætti kalla svalheit en báðir aðilar á mörkum þess þó. Menn flettu nú skjálfandi upp fleiri listum og Bítlarnir fundust loks á lista frá 1965, þá í sjötta sætti með „Help“. Þrjú efstu sætin skipuðu hins vegar Seekers, Ken Dodd og Horst Jankowski!?
Gildi
Við höfðum verið afhjúpuð sem poppsnobbarar og poppið var nú klofið í tvennt. Annars vegar samþykkt, sígilt popp sem skrifað er um endalaust í tónlistarritum vorra tíma og hampað sem sannri list en hins vegar froðukennd, einnota bakgrunnstónlist sem enginn kærir sig um eða man eftir. Við vorum, ómeðvitað, með sömu viðhorf og þröngsýnir áhugamenn um klassíska tónlist hafa í garð popps, hvort sem það er klofið eða ekki. Það sem selst er svo sannarlega ekki það sem skrifað er um. Greinar um Jimi Hendrix, Pink Floyd og Bítlana birtast það ört að maður var farinn að trúa því að sú tónlist hefði ómað út um allt og inni á gafli hjá öllum á sjöunda áratugnum. En þetta voru þá Arcade Fire, Interpol og White Stripes síns tíma. Almenningur vindur sér hins vegar rólegur inn í búðirnar, án látaláta og stertimennsku, og kaupir sér tónlist sem lætur vel að eyrum og gott er að hlusta á, nú sem áður. Hann varðar lítt um það hvort eitthvert „gildi“ er falið í tónlistinni eða ekki. Sú glíma fer fram í fílabeinsturninum…
Deildu!
