Tónlistarheimildarmyndir: Nick Cave, Kurt Cobain, Amy Winehouse og allir hinir grallararnir…
Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 29. ágúst, 2015
Lengst inn í kviku
• Gróska og nýsköpun í tónlistarheimildarmyndum
• Nick Cave, Kurt Cobain og Amy Winehouse njóta góðs af
Síðasta vetur rak ég kvikmyndaklúbb við annan mann í háskólanum mínum í Edinborg og voru tónlistarheimildarmyndir af margvíslegum toga á efnisskránni. Við sýndum sígildar myndir (Dont look back), nýlegar (The Punk Singer, sem fjallar um Kathleen Hanna, brautryðjanda í feminísku pönkrokki), skrítnar (Europe in 8 bits tekur á jaðarstefnu í tölvutónlist þar sem gamall vélbúnaður, svosem gamlar Nintendo leikjatölvur eru nýttar til tónlistarsköpunar) og hömpuðum hinu óþekkta og alþekkta (við sýndum heimildarmynd um Simply Red. Enginn mætti). Einnig sýndum við nokkrar myndir sem hafa verið að koma fram síðustu misseri og eiga sameiginlegt að brjóta upp hina hefðbundnu, ég vil segja stöðnuðu, frásagnaraðferð sem svona myndir styðjast einatt við.
Raunsatt
Þið þekkið venjulegu myndirnar. Þær samanstanda af „talandi hausum“ (vinir, hljómsveitarmeðlimir, blaðamenn), gömlum klippum af tónlistarmanninum á sviði eða í myndbandi og stillimyndum af ljósmyndum og blaðaúrklippum (sem þysjað er inn á). Myndin er svo leidd áfram í tímaröð og niðurstaðan alltaf sú að tónlistarmaðurinn hafi verið góð og gegn manneskja en vissulega uppfull af mótsögnum. Um snilligáfuna er ekki efast og hún er jafnan undirstrikuð með társtokknum, uppskrúfuðum athugasemdum undir restina. Er nema von að við séum orðin pínu þreytt á þessu? Þegar eitthvað er orðið full fyrirsjáanlegt er kominn tími á að hrista aðeins upp í forminu og það hafa nokkrir leikstjórar verið að gera að undanförnu og hefur myndum þeirra verið hampað, oftast réttilega. The Devil and Daniel Johnston, mynd frá 2005 sem fjallar um samnefndan jaðartónlistarmann, er að einhverju leyti ákveðinn forveri þessarar bylgju. Þessi frábærlega unna mynd sló áður ókunnan tón þar sem teiknimyndainnskot og ljóðrænt flæði gaf umfjöllunarefninu meiri dýpt. Tónlistarmaðurinn var þá ekki settur í hetjulegt ljós heldur var leitast við að draga fram raunsanna mynd af viðfangsefninu.
Bessaleyfi
Og það er þessi sannleiksleit, ef við getum orðað það sem svo, sem hefur stýrt þessum síðustu afrekum. Ég nefni hér nokkrar myndir sem dæmi. 20.000 Days on Earth með Nick Cave tekur sér stórkostlegt bessaleyfi hvað form og frásögn varðar en með því, eins undarlega og það hljómar, komumst við miklu nær Cave en ella. Montage of Heck (Kurt Cobain) og Amy (Amy Winehouse) hafa verið lofaðar mjög, þykja fara óþægilega nálægt sínu fólki á stundum en þær hafa líka verið settar niður. Faðir Winehouse er t.d. ekki sáttur og er það nema furða. Fólk er orðið vant glysmeðferðum í svona myndum og veit ekki hvernig á að snúa sér þegar ófullkomnunin fær líka að sjást. Ein er þá mynd sem er allsérstök, The Possibilities Are Endless fjallar um þrautagöngu Edwyn Collins (Orange Juice) eftir lífshættulegt heilablóðfall. Uppsetning myndar er tilraunakennd, sem er áhugavert í sjálfu sér, en úrvinnsla ekki nægilega góð. Myndin er eiginlega leiðinleg, svo ég orði það bara eins og það er.
Mér finnst eins og hin þrautleiðinlega þriggja tíma mynd Martin Scorsese um George Harrison, þar sem Harrison var látinn líta út fyrir að vera hálfguð, hafi verið ákveðinn endapunktur hvað „glansmyndirnar“ varðar. Ég hlakka því til að sjá fleiri myndir í nýja stílnum. Nóg er af viðfangsefnunum. Hinn „raunverulegi“ Jim Morrison, einhver?
Stikkorðaský
Abba ATP Björk Bob Dylan Bryan Ferry Bubbi Bítlarnir Cyber David Bowie Eurovision Evróvisjón Færeyjar Glasgow Grænland HAM Harpa Ian Anderson Iceland Airwaves Jethro Tull Julia Holter Jóhann Jóhannsson jólatónlist Kraftwerk Kælan Mikla Morgunblaðið múm Neil Young Nick Cave Nordic Music Prize Norrænu tónlistarverðlaunin Nuuk Nuuk Nordic Culture Festival post-dreifing sigur rós Skotland Skúli Sverrisson Söngvakeppnin Söngvakeppni Sjónvarpsins Thick As A Brick tónleikar tónlist ... er tónlist valtari íslensk tónlist íslenskur plötudómur þjóðlagatónlistUmræðan
- wireless on Söngvakeppnin: Arnar Eggert gagnrýnir lögin
- https://lovetoy.vn/ on Um samfélagslegt gildi tónlistar: Sumarbrúðkaup í Finnlandi notað sem sýnisdæmi
- Ólafur Guðsteinn Kristjánsson on Rýnt í: GDRN
- Þorvaldur Daði on Rýnt í: Þóri Georg
- Brynhildur Valgeirsdottir on Plötudómur: Arnar Guðjónsson – Grey Mist of Wuhan
- Hildur Skarphéðinsdóttir on Pælingar: by:Larm og Norrænu tónlistarverðlaunin
- guiflithong.xyz on Um samfélagslegt gildi tónlistar: Sumarbrúðkaup í Finnlandi notað sem sýnisdæmi
- Thorsteinn G. Berghreinsson on Söngvakeppnin: Arnar Eggert gagnrýnir lögin
- Ingimar Neinei Bjarnason on Söngvakeppnin: Arnar Eggert gagnrýnir lögin
- Thorsteinn G. Berghreinsson on Iceland Airwaves 2015: Fimm daga heildarúttekt
Safn
- April 2021
- March 2021
- February 2021
- January 2021
- December 2020
- November 2020
- October 2020
- September 2020
- August 2020
- July 2020
- June 2020
- May 2020
- April 2020
- March 2020
- February 2020
- January 2020
- December 2019
- November 2019
- October 2019
- September 2019
- August 2019
- July 2019
- June 2019
- May 2019
- April 2019
- March 2019
- February 2019
- January 2019
- December 2018
- November 2018
- October 2018
- September 2018
- August 2018
- July 2018
- June 2018
- May 2018
- April 2018
- March 2018
- February 2018
- January 2018
- December 2017
- November 2017
- October 2017
- September 2017
- August 2017
- July 2017
- June 2017
- May 2017
- April 2017
- March 2017
- January 2017
- December 2016
- November 2016
- October 2016
- September 2016
- August 2016
- July 2016
- June 2016
- May 2016
- April 2016
- March 2016
- February 2016
- January 2016
- December 2015
- November 2015
- October 2015
- September 2015
- August 2015
- July 2015
- June 2015
- May 2015
- April 2015
- March 2015
- February 2015
- January 2015
- December 2014
- November 2014
- October 2014
- September 2014
- August 2014
- July 2014
- June 2014
- May 2014
- April 2014
- March 2014
- February 2014
- January 2014
- December 2013
- November 2013
- October 2013
- September 2013
- August 2013
- July 2013
- June 2013
- May 2013
- April 2013
- March 2013
- February 2013
- January 2013
- December 2012
- November 2012
- October 2012
- September 2012
- August 2012
- July 2012
- June 2012
- May 2012