Sam Lee: Nýjar áherslur í breskri þjóðlagatónlist

Follow

[Greinin var skrifuð fyrir Morgunblaðið og birtist þar, laugardaginn 19. janúar, 2013]

Arfurinn endurnýjaður

• Ný alda þjóðlagasöngvara skall á ströndum Bretlands fyrir nokkrum misserum
• Hinn fjölhæfi Sam Lee er þar í broddi fylkingar

Hinn 30. janúar næstkomandi verða þjóðlagatónlistarverðlaun BBC fyrir síðasta ár afhent í Skotlandi, í The Glasgow Royal Concert Hall svo við gerumst nákvæm og er viðburðurinn hluti af The Celtic Connections Festival. Það eru spennandi tímar í þessum geira í Bretlandi nú um stundir og greinileg vakning á meðal ungs fólks í garð þessa tónlistararfs. En ekki er um að ræða hreint rómantískt endurlit þar sem menn og konur reyna að fylla vandlega í skó forfeðranna með nákvæmum eftirlíkingum og endurvinnslum. Nei, þessi bylgja einkennist þvert á móti af allnokkrum broddi þar sem tilraunamennska er lykillinn; rannsóknir á hvernig hægt er að vinna með formið, endurskapa það og nýta í ljósi nýrra tíma virðist vera málið.

Framsækni

Nægir að líta til þeirra platna sem eru tilnefndar til verðlaunanna til að sjá þetta. Af þeim fimm sem eru tilnefndar eru þrjár þeirra lengst úti í brúninni og í raun merkilegt hversu opin tónlistarelítan hér er gagnvart svona „usla“ (sögulega hefur það ekki alltaf verið svo, sjá t.d. er Fairport Convention og þeirra líkar stungu gíturunum í samband. Fólk lærir greinilega af reynslunni stundum). Ég ætla að nefna þessar þrjár plötur, sú fyrsta er Broadside með hinni ellefu manna Bellowhead en sveitin atarna rúllar gömlum þjóðlagastemmum miskunnarlaust í gegnum strengjasveitir, blástur, kvikmyndatónlistarminni, rokk, áslátt og bara hvað sem er. Lögin eru þess vegna „stór“ og margbrotin, virðast stundum ætla að spóla yfir sig en Bellowhead tekst einhvern veginn alltaf að lenda á tveimur fótum (eða tuttugu og tveimur öllu heldur). Edinborgarsveitin Lau er þá tilnefnd fyrir þriðju plötu sína, Race The Loser, en Lau þykir hafa komið með nýja orku inn í þjóðlagasenuna, tónlistin einlæg, djúp og áhrifarík en algerlega móðins á sama tíma. Þriðja platan er Ground Of Its Own með Sam Lee en lítum betur á pilt eftir næstu millifyrirsögn

Maðurinn

Saga Sams Lees er ótrúleg. Hann hóf ekki að syngja fyrr en fyrir sex árum. Þegar hann uppgötvaði sig sem slíkan hætti hann stússi sínu sem sjónlistarmaður, „burlesque“- dansari og kennari í „afkomu“-list hvað náttúruna varðar og einhenti sér af öllum krafti í þjóðlagatónlistina. Frami hans þar hefur verið undraskjótur og hann er talinn fremstur á meðal jafningja hvað endurnýjun arfsins varðar. Hann er nú þegar margverðlaunaður, fékk meðal annars Arts Foundation-verðlaunin 2011, í fyrsta skipti sem þjóðlagatónlist er verðlaunuð með slíkum hætti. Hann stýrði þá tónleikaröð, The Magpie Nest (nú The Nest Collective), en röðin gerði mjög mikið í því að koma skurki á áðurnefnda senu.
Lee nam svo hjá hinum goðsagnakennda skoska söngvara Stanley Robertson og í kjölfarið lagðist hann í rannsóknir á arfi flökkusöngvara frá Bretlandi og Írlandi. Lee kennir auk þess reglulega í háskólum víða um eyjarnar, meðal annars í Royal College of Music en hann er fyrsti þjóðlagasöngvarinn sem það gerir. Og er þá lítið eitt af afrekum Lees upp talið. Platan, Ground Of Its Own, er þá stórmerkileg. Í grunninn þjóðlagatónlist en sveipuð nýjabrumi og tilraunum sem þjóna lögunum upp í topp. Stjarna Lees á eftir að hækka á himni og ég læt nægja að vísa í Joe Boyd, upptökustjórann fræga sem vann með Fairport Convention, Sandy Denny, Nick Drake og fleirum í eina tíð. „Magnaður söngvari og heillandi karakter,“ segir hann um Lee. „Hann vinnur með tónlistarmönnum á mjög áhugaverðan og heillandi hátt. Útsetningar hans á þessum lögum eru einstakar, svona nokkuð hefur bara aldrei heyrst áður.“

Follow